Volgens een verklaring van het Amerikaanse leger is het besluit voor de gevechtspauze genomen op verzoek van de lokale overheid en de Iraakse interim–regering. De Iraakse premier Allawi had een staakt–het–vuren van 24 uur voor Najaf gelast.

De wapenstilstand ging in op het moment dat geestelijk leider al–Sistani in zijn thuisbasis Najaf arriveerde. De grootayatollah was wekenlang weggeweest voor een medische behandeling in Londen. Duizenden aanhangers begeleidden de leider van de islamitische sjiieten in Irak bij zijn ’vredesmars’ naar het heilige pelgrimsoord.

De onderbreking van de gevechten moet de hoge geestelijke in staat stellen om overleg te voeren met afgevaardigden van de radicale, lager geplaatste geestelijke al–Sadr. Milities van al–Sadr, die zelf ondergedoken zou zijn, voeren al weken strijd met de Amerikanen en Iraakse troepen om de zeggenschap over Najaf.

Een woordvoerder van al–Sistani meldde donderdagmiddag dat er contact met al–Sadr was gelegd. Hij sprak de hoop uit dat „de komende uren" een akkoord kon worden bereikt om de verwoesting van Najaf te voorkomen.

De bemiddelingspoging van al–Sistani werd overschaduwd door enkele bloedige aanslagen. In Najaf stierven zeker tien aanhangers van de grootayatollah, nadat onbekenden het vuur hadden geopend op agenten die de menigte in bedwang probeerden te houden.

Eerder donderdag kostte geweld in het naburige Kufa ruim zeventig personen het leven. Volgens het Iraakse ministerie van Volksgezondheid vielen er ook bijna vierhonderd gewonden.

Onbekenden namen met mortiergranaten de belangrijkste moskee in het bolwerk van al–Sadr–aanhangers onder vuur. In het gebedshuis had zich een menigte verzameld om geestelijk leider al–Sistani te ontvangen.

Buiten Kufa schoot de Nationale Garde op betogers. Naar verluidt waren het aanhangers van de radicale al–Sadr, die op weg waren naar Najaf.

De hoge geestelijke al–Sistani zelf was donderdagochtend in een groot konvooi uit de zuidelijke stad Basra naar het vierhonderd kilometer noordelijker gelegen Najaf vertrokken. Al–Sistani wil dat de Amerikanen zich terugtrekken en dat Iraakse troepen de stad gaan controleren. Al–Sadr en de zijnen zouden de bezette heiligdommen in de stad moeten opgeven en hun wapens moeten inleveren.

De 73–jarige geestelijk leider wil met zijn optreden duidelijk maken dat hij het hoogste gezag van de sjiieten vertegenwoordigt. Hij keert zich daarbij tegen de ongeveer veertig jaar jongere al–Sadr, die de afgelopen weken steeds populairder werd door zijn verzet tegen de ’ongelovige’ Amerikanen en de Iraakse interim–regering.

De terugkeer van al–Sistani biedt ook voor al–Sadr een uitweg uit de impasse. Hij kan zonder al te groot gezichtverlies de macht over de bezette Imam Ali–moskee overdragen, omdat hij zich dan schikt naar de wil van de hoogste leider.