Meteen na de bekendmaking van het vonnis gingen duizenden mensen in Barcelona en een groot aantal andere steden in Catalonië de straat op om te protesteren tegen het vonnis. Wegen en spoorwegen werden enige tijd geblokkeerd. ”Vrijheid politieke gevangenen” was daarbij de meest gehoorde leus. In de loop van de middag en avond verzamelden zich duizenden demonstranten op de luchthaven van Barcelona. Door verstopping van de toegangswegen moesten meer dan honderd vluchten worden afgelast. Later in de avond voerde de politie charges uit.

De hoogste straf in het 493 pagina’s tellende vonnis was voor Oriol Junqueras. De voormalige vicepremier van Catalonië kreeg dertien jaar cel opgelegd. Het zevenkoppige hof in Madrid achtte Junqueras schuldig aan oproer en malversatie.

Voor dezelfde vergrijpen werden vijf andere ministers uit de voormalige Catalaanse regioregering veroordeeld tot gevangenisstraffen tussen 10 en 12 jaar. Ook de voormalige voorzitter van het Catalaanse parlement Carme Forcadell (11,5 jaar cel) kreeg een forse straf opgelegd. De leiders van twee grote burgerbewegingen voor onafhankelijkheid, Jordi Cuixart en Jordi Sanchez, gaan voor 9 jaar achter de tralies.

„Door ons te straffen, probeert men miljoenen mensen af te schrikken die de voorbije jaren vreedzaam het recht op zelfbeschikking hebben verdedigd”, schreven de negen veroordeelden in een gezamenlijke reactie. De Spaanse staat zoekt in hun ogen „wraak en straf.”

Dringend overleg

Ook de Internationale Commissie van Juristen is kritisch over het vonnis. De ruim gehanteerde definitie van oproer betekent „een ernstige inbreuk op de vrijheid van meningsuiting, van vereniging en vergadering”, aldus de commissie. In de bijna twee jaar dat de Catalaanse leiders in voorarrest zaten, hebben de Verenigde Naties en Amnesty International herhaaldelijk voor hun vrijlating gepleit.

Maandag riep de Catalaanse regeringsleider Quim Torra per brief op tot een dringend overleg met de demissionaire Spaanse premier Pedro Sanchez en koning Felipe.

De kans is niet groot dat Sanchez daarop ingaat. In de aanloop naar de Spaanse verkiezingen van 10 november heeft de sociaaldemocraat een opmerkelijke draai gemaakt ten opzichte van de vorige stembusgang in april. Toen sprak hij van de noodzaak van een politieke oplossing voor de Catalaanse kwestie. Nu staat hij een harde aanpak voor, in een kennelijke poging in de verkiezingsstrijd te concurreren met de Spaans-nationalisten van Ciudadanos.

In een reactie op het vonnis sprak Sanchez maandag van een „voorbeeldige rechtszaak.” Hij zei ervoor in te staan dat de veroordeelden hun straf volledig uitzitten. Daarmee reageerde Sanchez op de eis van de rechtse partijen om geen gratie te verlenen aan de veroordeelde separatisten. De sociaaldemocratische premier strooide nog wat zout in de Catalaanse wonden. „Het vonnis bevestigt de schipbreuk van een politiek proces”, zei Sanchez.

Dat is echter de vraag. In 2010 deed het Grondwettelijke Hof in Madrid een uitspraak die –net als nu– wijdverbreide frustratie en verontwaardiging in Catalonië opriep. Het hof haalde toen een streep door het nieuwe autonomiestatuut. Het vonnis was de aanzet tot een explosieve groei van het aantal voorstanders van een zelfstandig Catalonië: van iets meer dan 10 procent in 2010 tot rond 50 procent van de Catalaanse bevolking nu.

Onrustige weken

Catalonië gaat onrustige weken tegemoet. Behalve massale straatdemonstraties als reactie op het vonnis, worden tal van acties van burgerlijke ongehoorzaamheid op touw gezet. Ze worden gecoördineerd door de Democratische Tsunami, een pas opgericht onlineplatform waarbij zich in korte tijd ruim 150.000 mensen hebben aangemeld. Dit burgerplatform wil op strategische punten het verkeer blokkeren.

De opmerkelijkste actie zijn de ”marsen voor de vrijheid”. Vanuit zes Catalaanse steden vertrekken deelnemers te voet naar Barcelona in drie etappes van twintig kilometer per dag. Ook heeft de vakbondsfederatie Intersindical opgeroepen tot een algemene staking op vrijdag.