Meschetische Turken vinden thuis in VS
Ze hebben niet meer dan wat in één koffer past om hun nieuwe leven te beginnen. Toch zijn Server Lomidze en zijn vrouw Dzjamila Karimova dolblij dat zij vorige maand met hun zestig man tellende Meschetische familie als eerste groep de overtocht vanuit Zuid-Rusland naar hun nieuwe thuis, de Verenigde Staten, mochten maken.
In de Zuid-Russische regio Krasnodar wonen zo’n 20.000 Mescheten, Turkssprekende moslims, in uiterst onaangename omstandigheden. De regionale autoriteiten doen er alles aan om hen het bestaan zo moeilijk mogelijk te maken. Ze weigeren de Mescheten, die vaak gevlucht zijn uit de Kaukasus of Centraal-Azië, verblijfsvergunningen te geven, zonder welke het onmogelijk is om land te pachten in Krasnodar. Ook is het voor hen verboden werk te zoeken en hebben ze geen toestemming om voedsel of goederen te verkopen op de markten in de regio.
De maatregelen van de autoriteiten worden gesteund door de bevolking van Krasnodar, een betrekkelijk welvarende landbouwregio aan de Zwarte Zee. De inwoners van de regio vrezen dat de instroom van etnisch afwijkende groepen de rust in het gebied zal verstoren. „De Russen maken zich zorgen om de vestiging van grote groepen Mescheten”, zegt Rudra Sil, docent politicologie aan de universiteit van Pennsylvania. „Mensen vragen zich angstig af wat er gebeurt als de groepen als een politieke eenheid gaan functioneren en eisen gaan stellen.”
Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken bracht de kwestie van de Mescheten onder de aandacht in zijn rapport over de mensenrechten wereldwijd vorig jaar. Het ministerie wees erop dat leden van het volk zich iedere 45 dagen bij de autoriteiten in Krasnodar opnieuw moeten laten registreren als ’gast’, hoewel ze volgens de Russische grondwet recht hebben op het Russische staatsburgerschap. Het rapport bracht een bal aan het rollen en vorige maand sloten Rusland en de VS een overeenkomst over de overtocht van de Mescheten. Volgens de Russische autoriteiten hebben al 5000 Mescheten uit Zuid-Rusland aangekondigd te willen vertrekken naar de VS.
Lomidze (40) en zijn familie hopen dat hun nieuwe thuis in de VS hun ook nieuwe kansen en vooral erkenning zal bieden. Zijn dochters, in leeftijd variërend van 9 tot 15 jaar, zijn vier weken na hun aankomst in het stadje Telford, in de Amerikaanse staat Pennsylvania, nog opgewonden over het winkelcentrum en de ritjes met de schoolbus. Hun moeder, Dzjamila (38), legt uit hoe groot het verschil is tussen Telford en Krasnodar, waar de meisjes naar school moesten lopen, vaak werden uitgescholden of niet eens werden toegelaten tot hun klassen door etnisch Russische leerlingen.
Zoals de meeste immigranten in de VS nemen de leden van de familie van Lomidze iedere baan aan die ze kunnen krijgen. De een vervoert meubels voor een kringloopwinkel, terwijl anderen voor een schoonmaakbedrijf werken. „In de familie werd wel even gelachen toen duidelijk werd dat de mannen schoonmaakkusjes zouden gaan doen. Ze doen dat liever niet omdat het vrouwenwerk is, maar ze willen ook niet kieskeurig zijn”, zegt Katie Ambrose van het aartsbisdom Philadelphia.
Het is niet de eerste keer dat de Mescheten hun land verlaten en ergens anders met bijna niets opnieuw beginnen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog verbande Stalin vrijwel alle Mescheten uit Zuidwest-Georgië, hun oorspronkelijke leefgebied, naar Oezbekistan. Toen daar in 1989 etnische onlusten uitbraken, vluchtten duizenden van hen naar Krasnodar, waar ze dus ook niet welkom zijn.
De 73-jarige vader van Lomidze, Isamiddin, is ieder land waar hij leefde ontvlucht. Hij is blij met de gedachte dat hij nu mag blijven waar hij is. Met de rechterhand op het hart zegt hij: „Dank u, Amerika.”