Syrische burgeroorlog dreigt onoplosbaar te worden
Er zijn problemen die naarmate de tijd verstrijkt, steeds moeilijker op te lossen zijn. Israël vormt hierbij een schoolvoorbeeld. Is de Syrische burgeroorlog eveneens in deze categorie terechtgekomen?
Hierbij speelt tevens een rol dat een aanvankelijk overzichtelijk conflict, zo complex is geworden dat de strijdende partijen van het eerste uur er feitelijk niet meer toe doen. Het regime in Damascus werd in maart 2011 plotseling geconfronteerd met spontane volksprotesten die per regio verschilden. De internationale media concentreerden zich op demonstranten die democratie en vrijheid eisten. Vanuit een westerse optiek waren dit soort verlangens immers begrijpelijk en redelijk.
Vanaf het begin werden er echter ook protesten georganiseerd tijdens welke de demonstranten scandeerden dat „alle christenen naar Beiroet moesten vertrekken en alle Alawieten naar het graf.” Men kan zich achteraf afvragen of de media deze beangstigende woorden bewust hebben verzwegen om het beeld overeind te houden dat de Syrische oppositie in een rechtvaardige strijd verwikkeld was die gesteund diende te worden. Dat in het najaar van 2011 reeds 70.000 christenen met geweld verdreven werden uit de Syrische stad Homs, werd liever niet vermeld.
De Syrische oppositie zou al snel militariseren en geleidelijk aan veranderen in een ondoorzichtelijke kluwen van gewapende milities die vooral elkaar gingen bestrijden. Deze milities kregen hun wapens en geld van buitenlandse donoren, waarbij de gulste gevers zich in een aantal islamitische landen bleken te bevinden.
Zij bezagen de burgeroorlog in Syrië vanuit een religieus perspectief als een jihad tegen een seculier en dus goddeloos regime. Zij legden een voorkeur aan de dag voor Syrische milities met een salafistische agenda die al snel de grootste netto ontvangers werden van militaire en financiële steun.
Deze milities werden hierdoor in staat gesteld om de rest van de gewapende oppositie te gaan overvleugelen. De islamisering van de Syrische burgeroorlog was hiermee een feit en het kalifaat van Islamitische Staat (IS) was hiervan slechts het meest tot de verbeelding sprekende voorbeeld.
Landen als Somalië, Irak en Afghanistan hadden reeds eerder aangetoond dat chaos en een politiek vacuüm een giftige cocktail vormen. Door oorlogen en burgeroorlogen die decennia duurden, veranderden deze landen in wat door politieke analisten wel wordt omschreven als een ‘mislukte staat’ en de ervaring heeft geleerd dat het vrijwel onmogelijk is om dit soort staten opnieuw te stabiliseren.
Dit werd verder in de hand gewerkt door het funeste gegeven dat allerlei buitenlandse mogendheden in deze chaos hun kans zagen om hun eigen macht uit te breiden. In Afghanistan bijvoorbeeld vechten India en Pakistan om invloed terwijl de Afghaanse taliban in Qatar onderhandelt met de VS. Voor de Afghaanse bevolking is hier nog nauwelijks een rol weggelegd.
Syrië is de facto in dit rijtje van mislukte staten terechtgekomen en niets wijst erop dat dit in de nabije toekomst zal veranderen. Het Westen dat iedere relevantie in Syrië heeft verloren, kan ondertussen slechts hulpeloos toekijken hoe landen als Rusland, Iran en Turkije hier de show stelen. Dat ook de Arabische wereld zich in Syrië buitenspel voelt gezet, zou een opening kunnen vormen voor de Europese Unie.
