Het was vooral de angst voor de Sovjet-Unie die Turkije in 1952 deed besluiten lid te worden van de NAVO. Men zou dus kunnen verdedigen dat de Turkse belangstelling voor dit pact verminderde na het verdwijnen van de USSR. Als gevolg hiervan verdween in 1991 tevens het Warschaupact, de communistische tegenhanger van de NAVO. Het Westen had kunnen besluiten dan ook de NAVO maar op te doeken. Men besloot echter de verdragsorganisatie opnieuw te definiëren. De lidstaten begonnen zichzelf te zien als een waardengemeenschap van liberale, democratische rechtstaten die de mensenrechten hoog in het vaandel hebben staan. Vanaf dat moment was Turkije een buitenbeentje binnen de NAVO.

In de periode van de Koude Oorlog hadden twee machtsblokken tegenover elkaar gestaan die er diametraal tegengestelde ideeën op na hielden over politiek en economie. Daarbij speelde religie nauwelijks een rol. Dit veranderde echter toen de NAVO zichzelf na 1991 een nieuwe rol begon toe te dichten. Liberale rechtsstaten en universele mensenrechten waren een natuurlijke evolutie binnen het christelijke Westen geweest, maar de islamitische wereld bleek hier tot op heden redelijk resistent tegen te zijn.

Vanaf dat moment begon in Turkije de vraag te spelen tot welke van deze beide werelden het land feitelijk behoorde. Hierbij speelde tevens een rol dat Turkije zich onder president Erdogan begon te ontwikkelen tot een autoritaire staat. Daardoor leek de afstand tot de andere NAVO-lidstaten steeds groter te worden. Erdogan gokte er hierbij echter op dat zijn land voor de NAVO te belangrijk was om het te verliezen. Dit ging zeker op tijdens de periode van de Koude Oorlog, maar men kan zich na de desintegratie van de USSR afvragen of dit eigenlijk geen verouderd gedachtengoed is.

In 2003 brak een crisis uit, toen Turkije weigerde zijn luchtmachtbases te openen voor Amerikaanse vliegtuigen die Irak wilden aanvallen. Toen volgde de burgeroorlog in Syrië, waarin duidelijk werd dat het Westen en Turkije er geheel verschillende vijandbeelden op nahielden. Voor het Westen waren dit de jihadisten van Islamitische Staat (IS). Turkije beschouwde de Koerden als terroristen. Die bleken nu net de meest effectieve strijders tegen IS te zijn. Dat Turkije ervoor koos in Syrië met Iran en Rusland te gaan samenwerken, gaf ook te denken. Kan het Westen Turkije eigenlijk nog als een bondgenoot beschouwen?

De afgelopen week verscheen er een merkwaardig bericht in de Turkse pers. De ”Hayat Tahrir al-Sham” (HTS) is een grote gewapende militie die opereert in de Syrische provincie Idlib. In mei 2018 zetten de VS ze op de lijst van verboden buitenlandse terroristische organisaties, omdat de beweging ideologisch aan al-Qaida is verwant. Begin juli bleek HTS echter hoge onderscheidingen te hebben uitgedeeld aan drie journalisten van het Turkse netwerk TRT World. Volgens HTS hadden de journalisten uitstekend werk verricht met hun verslaggeving over de Syrische revolutie.

TRT World wordt gefinancierd door de Turkse staat die er dus geen moeite mee heeft dat Turkse journalisten contacten onderhouden met terreurorganisaties die de NAVO juist wil bestrijden.