Chabarovsk bevindt zich in het uiterste westen van Siberië. Het is een industriestad met zo’n 600.000 inwoners. „We zitten ver genoeg weg van de verkeerde invloeden van het Westen én we zorgen dat we de grenzen van Japan en China goed dichthouden”, zegt baptistenvoorganger Viktor Tkachenko.

Op een flat in Chabarovsk wappert de vlag van de communistische partij, uit protest tegen de partij van Poetin. Zijn verhoging van de belasting zet bij menigeen kwaad bloed. De huidige gouverneur van Chabarovsk is lid van de nationalistische partij. Hij is zoon van een niet-geregistreerde baptist, maar gaat zelf niet meer naar de kerk. Wel bracht hij elke week zijn oude moeder ernaartoe zolang zij nog leefde. Toen zij hem erop wees dat er geld nodig was voor de nieuwbouw van de kerk, pakte haar zoon spontaan de tachtig roebel die hij bij zich had en doneerde die aan de kerk.

Huisgemeente

De gemeente van Chabarovsk begon in 1961 als een huisgemeente. Dertig jaar geleden was het een uitdaging om het adres van de gemeente te achterhalen. Nadat het eindelijk gelukt was, werden we hartelijk ontvangen door voorganger Simon Tkatsjenko en zijn vrouw. Beiden zijn inmiddels gestorven. Een neef van de voorganger, Sasja Tkatsjenko, was toen ook lid en bezocht de bijeenkomst. Verwonderd kijkt hij naar de foto’s waarop hij en zijn vrouw staan.

Al snel na het begin van de huisgemeente, eind jaren zestig, sloten zich er leden van de geregistreerde gemeente bij aan, zodat het aantal leden steeg naar zeventig. Veertig leden keerden weer terug naar de geregistreerde gemeente, toen in de jaren zeventig de vervolging weer toenam. „Wij zijn op de smalle weg gebleven”, zegt Sasja veelzeggend.

Nieuwbouw

De gemeente is nu druk bezig met de nieuwbouw, verricht door veel vrijwilligers. Het gebouw bevat een gastenkamer, een keuken en ruimtes voor jongeren. De gemeente telt veel jeugd: 60 kinderen en 40 jongeren. Het is de bedoeling dat de kerk een regiofunctie krijgt als locatie voor conferenties. De kerk is tegelijk woonhuis, wat gebruikelijk is in Rusland: ze wordt dan als privé-woonhuis geregistreerd en daadwerkelijk gebruikt. En binnen een eigen huis mag men gewoon samenkomsten houden.

De overheid is niet moeilijk met regels, zegt Viktor. De buren zullen er van opgekeken hebben dat er ineens zo’n groot pand naast hen oprees. En wat zal er gebeuren als ’s zomers de buren het zingen horen? „Ze weten niet wat ze wacht”, lacht de voorganger.

Sasja weet hoe de gemeente eind jaren tachtig vervolgd werd. „Mijn oom kreeg regelmatig een boete van 50 roebel omdat hij illegale bijeenkomsten zou beleggen. Ik weet dat er eens een jongerenbijeenkomst van 200 aanwezigen uit elkaar gejaagd zou worden. De politiechef was dronken en iemand maakte een foto van hem. Hij was zo bang dat die foto tegen hem gebruikt zou worden dat hij snel maakte dat hij wegkwam.”

In 1989 werd de laatste christen vrijgelaten. Sasja spreekt van een opwekking in de jaren negentig. „Velen hebben zich bekeerd. Met name onder de jongeren heeft het Evangelie zijn aanhang gekregen, maar ook onder mensen die in de gevangenis zaten en tot bekering kwamen door het verblijf van gelovigen.”

Toch kijkt hij terug in weemoed. Het was een moeilijke tijd, herinnert Sasja zich, maar ook een waarin de liefde tot elkaar sterk gevoeld werd. „Ik ben weleens bang dat de tekst dat de liefde van velen zal verkouden ook op de zichtbare gemeente slaat en niet alleen op de wereld.” Zijn vrouw gebruikt dezelfde woorden als zij kennis neemt van de oude foto’s.

Viktor zegt echter dat beide tijden niet met elkaar te vergelijken zijn. De gemeente heeft zich ontwikkeld van een huisgemeente naar een volwaardige gemeente met koor en officieel gebouw. Er is nu de tijd van opbouw en groei. Vanuit de huisgemeente zijn inmiddels diverse andere groepen ontstaan, zoals in de Joodse autonome regio Birobidzjan, zo’n honderd kilometer boven Chabarovsk. Zij bestaan soms voor een belangrijk deel uit ex-criminelen die naar dit verre oord van Siberië zijn verbannen.

Tranen

„Wat brengt jullie naar dit verlaten oord op deze wereld”, lachen Doroschkin Jewgenig en Gurgen Grischa, beide werkzaam in een houtverwerkingsbedrijf in deze regio. Beiden vertellen hun levensverhaal. Ze laten de Bijbels zien die zij van Stichting Friedensstimme vanuit Nederland hebben ontvangen. Het laat zien dat het Woord van God niet ongezegend is gebleven.

Grischa, zwaar getatoeëerd, raakt bewogen en laat aan het einde van zijn verhaal de tranen stromen. „Ik ben zo ontzettend blij dat al mijn zonden zijn vergeven en ik tot rust gekomen ben.”

>>rd.nl/oezbekistan

serie

Vervolging en vrijheid

Dit is de vijfde aflevering in een negendelige serie over christenen in Oezbekistan en Rusland, dertig jaar na de ineenstorting van de Sovjet-Unie. Volgende week vrijdag deel 6.