De hele wereld is gefocust op de Iraanse uraniumverrijking en de te grote voorraden verrijkte uranium. Daarmee zou Iran mogelijk een atoombom kunnen maken, vrezen Israël en de VS. Hoewel de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken, Javad Zarif, de wereld gerust stelde –„we zijn niet van plan om een bom te maken”– kan het land ook via een achterdeur een atoombom vervaardigen.

Kan Iran met 4,5 procent verrijkt uranium een atoombom maken?

Nee, Iran is daarmee nog ver uit de buurt van het maken van een atoombom. Daarvoor is minimaal zo’n 55 kilogram zogeheten ”weapons grade-uranium” nodig dat is verrijkt tot zo’n 90 procent uranium-235. Dat vereist zeer geavanceerde centrifuges en die heeft Iran nog niet.

Het tot 4,5 procent verrijkte uranium is wel geschikt voor de Bushehr-kerncentrale die sinds 2011 draait. In Bushehr draait een zogeheten lichtwaterreactor die met hulp van de Russen is gebouwd. Deze reactor heeft uranium nodig dat is verrijkt tot minstens 3 procent.

In de reactor wordt ook een deel van de aanwezige uranium-238 via een kernreactie bedoeld of onbedoeld omgezet in plutonium-239. Een klein deel van dit plutonium-239 wordt in de reactor verbruikt.

Is plutonium ook bruikbaar voor een atoombom?

Jazeker, plutonium-239 is uitstekend bruikbaar voor kernwapens. Zuiver plutonium-239 kan vrij eenvoudig uit het kernafval worden gehaald, door dat op te lossen in salpeterzuur. ”Weapons grade-plutonium” heeft een plutonium-239-gehalte van minstens 93 procent. Voor een kernwapen is 11 kilogram zuiver plutonium-239 nodig.

Hoeveel plutonium kan Iran maken?

Het kernafval van de Bushehr-centrale lijkt niet het grootste probleem te zijn; het wordt volgens de afspraken afgevoerd naar Rusland. Iran heeft echter niet alleen een lichtwaterreactor in Bushehr staan, maar ook enkele zwaarwaterreactoren bij de steden Arak en Ahvaz. Zwaarwaterreactoren zijn bij uitstek geschikt om ”weapons grade-plutonium-239” te produceren.

Er bestaan gerede twijfels over de status van beide centrales. Zo zou de Arakcentrale slechts medische isotopen produceren. In 2016 zou het reactorvat naar verluidt zijn volgestort met beton. Maar nu Iran zich niet meer houdt aan het atoomakkoord, kan deze centrale zomaar weer een jaar hebben gedraaid.

Het ”Institute for Science and International Security” meldde in 2013 dat de 20 megawattcentrale van Arak plutonium-239 kan maken dat geschikt is voor kernwapens. Volgens analisten van de Noorse universiteit van Akershus gaat het om 8 tot 10 kilogram plutonium per jaar; andere bronnen houden het op 10 tot 12 kilogram per jaar. En dat is genoeg voor één of meer kernwapens, aldus de internationale atoomwaakhond IAEA.

Naar verluidt is de Darkhovin-centrale bij Ahvaz nog steeds in aanbouw. Die zou een vermogen van 336 megawatt krijgen, bijna 20 keer hoger dan de Arak-centrale. Als die centrale in gebruik wordt genomen, kan Iran de plutoniumproductie flink opschroeven.

Hoe groot is de kans dat Iran binnenkort een atoombom heeft?

Hoewel Iran heeft gedreigd in zogeheten IR-4-centrifuges uranium te gaan verrijken tot 20 procent, is het volgens analisten niet waarschijnlijk dat Iran binnenkort uranium kan verrijken tot 90 procent. Volgens hen is een Iraanse atoombom daarom voorlopig nog niet aan de orde.

Maar het risico dat Iran kans ziet binnen afzienbare tijd een kernkop met plutonium-239 te maken, is wel degelijk aanwezig. Hoever het land daarmee is, onttrekt zich grotendeels aan het oog van de internationale gemeenschap. Dat de VS en Israël zich zorgen maken, is dus goed te begrijpen. En dat de nieuwste Soumar-kruisraket –met kernkop– doelen kan treffen op een afstand van 2500 kilometer, is al evenmin geruststellend.