Achter de rug van Trump sluiten Chinezen deals met Amerika
Wie naar de G20-top in Osaka kijkt om de relatie tussen de VS en China te peilen, ziet slechts het halve verhaal. Achter de rug van Trump zijn de Chinezen doorgedrongen in zijn land. Ze doen er zaken met gouverneurs, burgemeesters en zakenlui.
Nu de G20-top in de Japanse stad Osaka is begonnen, zijn de ogen vooral op twee deelnemers gericht: de Amerikaanse president Donald Trump en zijn Chinese ambtsgenoot Xi Jinping. Zullen de twee leiders tot een vergelijk komen en de zich voortslepende handelsoorlog weten te sussen? Wie de verwijtende taal over en weer heeft opgevangen, heeft reden tot enige nuchterheid in de verwachtingen.
Intussen is er een heel ander niveau waarop China met zijn rivalen –de Amerikanen incluis– overlegt, aanhoudend en indringend: achter de ruggen van de wereldleiders op het niveau van deelstaten, provincies, regio’s en steden. Het bijzondere daarvan is dat het er doorgaans allerhartelijkst aan toe gaat. Er worden sigaren gerookt, dure wijnen geschonken en deals gesloten met een gemak waarvan Trump alleen maar kan dromen.
John Dotson, redacteur in dienst van de Amerikaanse denktank The Jamestown Foundation, wijdde afgelopen woensdag een paper aan dit ”subtop-overleg”. Niet zozeer op G20-toppen, als wel op honderden minder zichtbare ontmoetingen, wordt de relatie tussen China en de VS bepaald. Juist vanwege het geruzie op topniveau is deze „people-to-people-diplomatie” belangrijker geworden. Langs deze weg blijven de handelslijntjes tussen de twee kemphanen immers intact.
Beurs
Een voorbeeld van zo’n initiatief was de beurs die van 22 tot 24 mei werd gehouden in de Amerikaanse stad Lexington, Kentucky. Die was bedoeld om de handelskanalen tussen de VS en China open te houden, ongeacht welk potje Trump en Xi er boven hun hoofden van maken.
De beurs bracht zakenlui, lokale politici en bestuurders op provincie, deelstaat en stedelijk niveau in contact met elkaar. Vooral Amerikaanse staten die lijden onder de handelsoorlog gaven acte de présence.
Cui Tiankai, de Chinese ambassadeur in de VS, liet zich lovend uit over wat hij aantrof. Met een sneer naar Trump, zei hij: „Hier vind ik ware vriendschap en geen verdachtmakerij, hier richt iedereen zich op samenwerking in plaats van confrontatie.”
De Amerikaanse Chinakenner Anne Marie Brady typeerde in mei deze vorm van Chinese buitenlandse inmenging als een klassieke methode van communistische landen om elders invloed te krijgen. Zo vriendschappelijk als het er in deze contacten aan toe gaat, zo doortrapt is de gedachte erachter.
China zelf schaart dit „subnationaal contact” onder de term „verenigd frontwerk.” Die term werd voor het eerst door Lenin gebezigd. Het komt neer, aldus Brady, op het subtiel aanpappen bij burgers in vijandelijke landen –achter de rug van de leiders om– en op het proberen hen aan je kant te krijgen, hen onderling te verdelen, te verzwakken en in te zetten voor je eigen belangen.
Uit de opsomming is het helder: de betrokkenheid van de Chinese Communistische Partij en van de Chinese staat bij dit soort activiteiten is evident, maar vaak niet zichtbaar. Zo was de belangrijkste initiator van de beurs in Kentucky de ”Chinese Kamer van Koophandel-afdeling VS” (CGCC-USA), met zes afdelingen verspreid over de VS geen kleintje.
Dubbele petten
De CGCC-USA doet actief zaken met Amerikaanse bedrijven op deelstaatniveau en met lokale overheden. Maar de drie directeuren lopen wel met dubbele petten op: alledrie leiden ze ook grote staatsbedrijven in China.
Een andere motor achter de beurs was de ”Chinese Volksassociatie voor Vriendschap met Buitenlandse Landen” (CPAFFC). Opgericht in 1954, was de CPAFFC ten tijde van Mao Zedong een middel om op officieuze wijze contact met burgers te krijgen in landen die geen diplomatieke banden met China hadden. Het presenteert zich als een niet gouvernementele organisatie, maar fungeert wel degelijk als een pion van de Chinese partij en regering.
De Chinees-Amerikaanse connectie is zonder twijfel de meest intrigerende. Mocht op de G20-top in Osaka de toenadering tussen Trump en Xi op niets uitlopen, dan is het goed te bedenken dat hun ondergeschikten al sigarenrokend en whiskydrinkend elkaar de meest lucratieve deals voorhouden.
