Prof. dr. Stuart Campbell, werkzaam in de Londense Create Health Clinic, is een pionier op het gebied van de echotechniek. Terwijl zijn vakgenoten zich vooral richten op het opsporen van afwijkingen bij de foetus, gaat Campbells aandacht ook uit naar hun gedrag. Het ontrafelen van de geheimen van de prille ontwikkeling van de mens vormen zijn drijfveer. „We kijken al jaren naar afwijkingen, maar ik bestudeer de gezonde ontwikkeling van de foetus.”Campbell maakt gebruik van geavanceerde vierdimensionale echoapparatuur. Dat levert gedetailleerde beelden op die de Britse arts via een speciale softwaretechniek omzet in natuurgetrouwe videobeelden.

„Toen ik het gedrag van foetussen ging vastleggen, was ik verbaasd over wat ik te zien kreeg”, laat Campbell telefonisch vanuit zijn kliniek weten. „Bij een zwangerschapsduur van twaalf weken kunnen foetussen complexe bewegingen maken. Met veertien tot vijftien weken heb ik ze zien duimen, geeuwen, op hun vingers en tenen sabbelen en in hun ogen wrijven. Met achttien weken kunnen ze hun oogjes openen.”

Wijdopen
De waarnemingen van Campbell werpen nieuw licht op de ontwikkeling van het ongeboren kind. „In de leerboeken staat nog altijd dat ongeboren baby’s de oogjes pas openen als ze 26 weken oud zijn. Deze week nog zag ik een prachtig echobeeld van een foetus van negentien weken met de oogjes wijdopen.”

Veel mensen hebben er volgens Campbell nauwelijks besef van hoe een gezonde foetus zich ontwikkelt. „Ze denken dat zo’n kind slechts wat minimale bewegingen maakt en verder alleen bezig is met groeien. Dat is echter een misverstand. Foetussen vertonen complexe gedragingen.”

Campbell heeft de activiteit van foetussen vastgelegd vanaf acht weken, als de eerste bewegingen van de ledematen plaatshebben. De bewegingsactiviteit neemt dan snel toe, zonder dat de moeder dit nog kan voelen. Met twaalf weken springen de zich ontwikkelende mensjes door de baarmoeder. Ze maken stapbewegingen op dezelfde manier als pasgeborenen die met hun voetjes de tafel raken.

Enthousiast: „Het lijkt erop alsof ze het leuk vinden zich tegen de baarmoederwand af te zetten als op een trampoline. Later kan dat niet meer omdat ze dan te groot worden. Ik heb ook een plaatje van een foetus van twaalf weken die z’n knietjes vasthoudt met de handjes. De complexiteit van bewegingen van foetussen van slechts twaalf weken oud en het gevoel voor ruimte dat ze hebben, is echt buitengewoon. Het is prachtig om naar te kijken. Wonderful.”

Complexer
Campbell, voormalig hoofd van de afdeling verloskunde van het King’s College Hospital en het St. George Hospital in Londen, noemt het verbazingwekkend dat foetussen van slechts twaalf weken ingewikkelde bewegingen met hun handen maken. „Hun gebaren zijn complexer dan die van pasgeboren baby’s. Het lijkt erop alsof ze spelen in de baarmoeder. Ik ben net voor het eerst opa geworden en ik kan de bewegingen van mijn pasgeboren kleinzoon goed vergelijken met die van de foetussen. Waarschijnlijk kunnen foetussen zich in het vruchtwater vrijer bewegen.”

De complexe gebaren betekenen volgens Campbell dat een foetus van twaalf weken al beschikt over een geavanceerd zenuwstelsel. „Die informatie is nieuw. Het springen en dansen van foetussen van twaalf weken oud in de baarmoeder is alleen mogelijk met behulp van signalen die vanuit de hersenen via de zenuwbanen de spieren bereiken.”

Campbell verwacht dat er een dag zal komen dat het gedrag van kinderen in de baarmoeder informatie geeft over het juiste verloop van hun ontwikkeling, net als dat dit gebeurt bij pasgeborenen.

Abortus
Intussen is Campbell, die geen principieel tegenstander is van abortus, met een dilemma geconfronteerd, en niet alleen hij. Zijn video-opnames van foetussen zijn te zien op een website van de BBC en werden uitgezonden door de Britse tv-zender Channel 4. De beelden maakten grote indruk op de kijkers. Velen realiseerden zich onmiddellijk dat de levenslustige wezentjes die zij op het scherm zagen geheel legaal mogen worden geaborteerd tot een zwangerschapsduur van 24 weken. Diezelfde grens is ook in Nederland getrokken.

Campbell in een Britse krant: „Ik wil niet betrokken raken bij een ethisch debat over abortus. Maar als ik een foetus van 22 weken zie lachen, dan denk ik dat het een beetje laat is om zo’n kind nog te aborteren.”

Levensvatbaar
De Britse arts vindt dat de grens moet worden verlaagd naar twaalf weken. „Centraal staat in de wet dat een kind niet meer mag worden geaborteerd als het levensvatbaar is buiten de baarmoeder. Ik denk dat we dat criterium los moeten laten. Met twaalf weken vertonen baby’s zulk complex gedrag dat je zwangerschapsafbreking daarna tot het uiterste moet beperken.”

Dat de foetussen ook al met acht weken bewegingen maken, is volgens Campbell minder relevant. „Die bewegingen zijn minder goed gecoördineerd. Twaalf weken lijkt me een juiste balans. Vrouwen houden dan toch de mogelijkheid tot abortus.”

U trekt nu de grens bij twaalf weken? Maar daarvoor is toch ook al sprake van menselijk leven?
„Ik respecteer uw standpunt. Maar als je dokter bent en je ziet vrouwen in wanhopige omstandigheden, dan kun je hen niet in de kou laten staan. Ik ben opgegroeid in een tijd dat abortus verboden was en jonge meisjes soms stierven na slecht uitgevoerde illegale abortussen. Naar die tijd moeten we dus niet terug. Wel moeten we onze grenzen bijstellen op grond van nieuwe medische inzichten. De grens trekken bij 24 weken is te laat.”

Politieke ruimte
Niet alleen Campbell, maar ook de voormalige leider van de Britse liberale partij Sir David Steel, de architect van de Britse abortuswet, hanteert inmiddels de grens van twaalf weken. De Britse premier Tony Blair leek politieke ruimte te scheppen door de afgelopen weken te zinspelen op de mogelijkheid het debat over abortus te heropenen op grond van nieuwe medische bevindingen.

In Engeland heeft ongeveer 13 procent van de jaarlijkse 175.000 zwangerschapsafbrekingen in abortusklinieken plaats bij een zwangerschapsduur van dertien weken en langer. In Nederland ligt dat percentage voor zwangerschappen van twaalf weken en langer op 7,5, aldus gegevens van de landelijke abortusregistratie over 2003. Het gaat om 1839 zwangerschapsafbrekingen op een totaal van 24.514 abortussen in 2003). Als de grens wordt gelegd bij tien à elf weken stijgt dit percentage naar 12,8 (3038 ongeboren kinderen). Het grootste deel (87,2 procent) van alle zwangerschapsafbrekingen heeft in Nederland plaats voor de negende week.

Ook al zou de grens dus worden verlaagd, wat op zich zeker nastrevenswaardig is omdat elk mensenleven telt, dan nog zullen jaarlijks vele prille leventjes hun einde vinden in een abortuskliniek.

Meer afbeeldingen van foetussen gemaakt door prof. Campbell: www.createhealth.org;

De Britse omroep BBC plaatste op zijn site ook afbeeldingen en een video, naar aanleiding van de onderzoekingen van Campbell. De beelden zijn te zien op news.bbc.co.uk/2/hi/in_pictures/3847319.stm en news.bbc.co.uk/2/hi/health/3846525.stm