Nergens anders is Forum voor Democratie (FVD) zo populair als in Volendam. Waarom valt het vanouds rooms-katholieke dorp van vishandelaren en bouwvakkers als een blok voor Baudet en de zijnen?
De oogopslag van Harry Swildens (74) verraadt boosheid. Aan een tafeltje in het Volendams Museum herinnert hij aan de verstoring van de dodenherdenking bij Nationaal Monument Kamp Vught. Gedetineerden van de terreurafdeling van de naastgelegen gevangenis scandeerden enkele weken geleden tijdens de twee minuten stilte „Allahoe akbar” (Allah is groot). De oproerkraaiers werden in isoleercellen gezet. „Zo’n hufterige actie van die gevangenen is toch te gek voor woorden?” foetert Swildens. „Ze verstoren de dodenherdenking puur om te jennen.”
Pasen
Dit soort berichten sterken de Volendamse museumvrijwilliger in zijn keus voor Forum voor Democratie. Bij de verkiezingen voor Provinciale Staten in maart nam Swildens zijn toevlucht tot FVD. Donderdag bij de Europese verkiezingen zal hij dat weer doen. De recente ruzie binnen de FVD-top, tussen Thierry Baudet en partijkopstuk Henk Otten, deert hem niet. „Binnen elke partij is het weleens oorlog. Toen Asscher en Samsom streden om het leiderschap van de PvdA botsten ze ook met elkaar.”
FVD-leider Thierry Baudet zal de Nederlandse identiteit kunnen bewaren dan wel versterken, hoopt de Volendammer. „Nu zijn de meeste politici bezig de vrijheden waarvoor anderen hebben gevochten, te verkwanselen. Ze laten toe dat anderen onze verworvenheden afpakken. Die anderen willen Sinterklaas weg, en Zwarte Piet, en Kerst, Pasen en Pinksteren. De meeste politici in Nederland verzetten zich helaas niet.”
Maar premier Rutte haalde toch stevig uit naar de gevangenen die in Vught de dodenherdenking verstoorden? Aan het tafeltje schudt Swildens, geflankeerd door twee vrouwen in Volendamse klederdracht, zijn hoofd. „Rutte roept wat, doet interessant en stroopt zijn mouwen op. Maar in werkelijkheid onderneemt hij geen actie.”
Waar de Volendammer zich ook groen en geel aan ergert: de positie van de vrouw in een deel van de islamitische wereld. Toen Swildens nog werkzaam was voor een installatiebedrijf stuitte hij bij inspectie van woningen in Amsterdam-West op zaken „waar de honden geen brood van lusten.” Zo belde hij pakweg vijftien jaar geleden samen met een collega aan bij de flatwoning van een islamitische familie. Daar zou verwarming worden aangelegd.
Populair
„We moesten eerst een kwartier wachten. Binnen bekeken we waar de leidingen konden worden gelegd en de ketel kon worden geplaatst. We keken ook op het balkon. Daar troffen we de vrouw des huizes aan, gehuld in een boerka. Bibberend van de kou, bij min 10 graden. De gedachte was dat ze niet met ons als mannen mocht samenzijn. Haar man was woedend, we kregen nog net geen klappen. Ik vond het ook te zot voor woorden dat heel veel inwoners van Amsterdam-West voor de verwarming een gebruiksaanwijzing in het Arabisch kregen.”
FVD is in Volendam ongekend populair. Sterker nog, nergens elders in Nederland is de partij zo geliefd. Bij de verkiezingen voor Provinciale Staten in maart koos zo’n 40 procent van de stemmers in de gemeente Edam-Volendam voor Baudet. In Volendam (zo’n 22.000 inwoners) stemde zelfs 54 procent op FVD. In eerdere jaren scoorde de PVV stevig in het dorp. Zo haalde de partij van Wilders bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2017 bijna 22 procent van de stemmen in Edam-Volendam.
Koppie-koppie
Waarom Volendammers massaal voor FVD kiezen? Een belangrijke reden is de breed levende aversie tegen „linkse media en linkse partijen” in het rechtse dorp, analyseert Volendammer en CDA’er Bob Silven (83). Hij was jarenlang bestuurslid van de lokale CDA. Die partij had in het vanouds rooms-katholieke dorp veel macht. CDA’er Mona Keijzer, staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat, is geboren en getogen in Volendam. „Veel Volendammers zouden het liefst zien dat Nederland wordt bestuurd door een altijddurende coalitie van CDA en VVD”, lacht Silven in zijn woonkamer.
Dat FVD schopt tegen het klimaatakkoord gaat er bij dorpeling in als koek. „Velen vinden dat de traditionele partijen, zeker de linkse, op milieugebied te drastische veranderingen bepleiten. Zo staat het veel Volendammers tegen dat burgers voor bijvoorbeeld een warmtepomp in hun woning 30.000 euro zouden moeten betalen.”
Silven kan goed begrijpen dat nogal wat Volendammers de PVV inruilden voor FVD. „Mensen zien dat Wilders luid schreeuwt, maar nooit iets klaarspeelt. De PVV heeft ook geen georganiseerde achterban. Wilders moet moeite doen om capabele mensen voor zijn Kamerfractie te krijgen. De FVD heeft dat beter voor elkaar. Veel Volendammers denken over Baudet: Die man is koppie-koppie, hij weet wat hij doet. Ze geven hem de kans zich te bewijzen. Ze zien Baudet als een soort redder des vaderlands.”
Vilein
Hard werken, niet zeuren, bij voorkeur je eigen broek ophouden. Die levenshouding typeert menig Volendammer, denkt Johan Molenaar (32). Hij is voorzitter van de jeugdraad, een organisatie die het gemeentebestuur adviseert over allerlei thema’s.
Als FVD-Kamerlid Theo Hiddema „vilein en in jip-en-janneketaal” uitlegt waarom de overheid overlastplegers in bijvoorbeeld asielzoekerscentra harder moet aanpakken, kan die boodschap menig Volendammer bekoren. „FVD wil dat mensen die naar Nederland komen, ons wat te bieden hebben. In plaats van dat die nieuwkomers alleen maar profiteren van een uitkering of zelfs voor problemen zorgen. Dat partijuitgangspunt zou veel Volendammers kunnen aanspreken”, analyseert Molenaar.
Proteststem
In een hoek van de ontvangstkamer van de pastorie naast de Sint-Vincentiuskerk staat een in het oog springend beeld van Jozef met het Kind Jezus. Het gedruis even verderop van dagjesmensen op de dijk van Volendam, pal naast het IJsselmeer, dringt hier niet door. Pastoor P. Stomph (69), sinds 2011 verbonden aan de parochie van de HH. Maria en Vincentius in Volendam, serveert verse koffie en koekjes. Op papier telt de Volendamse parochie 18.000 leden. Van hen bezoeken er zo’n 1200 een van de missen, zondags of op een doordeweekse dag.
Als de geestelijke de populariteit van FVD probeert te verklaren, valt al snel het woord ”proteststem”. Het zit veel Volendammers dwars dat gevestigde politieke partijen „niet durven te praten over echte problemen”, zoals over de islamisering van Nederland, geeft Stomph aan. „Er heerst onder nogal wat Volendammers de angst dat moslims ons uiteindelijk gaan overheersen. Veel linkse mensen hebben een rare, dubbele houding tegenover godsdienst. Enerzijds zijn ze heel kritisch naar christenen. Ze vragen zich af of een priester kinderen misbruikt. Maar tegelijkertijd zeggen die linkse mensen dat de islam in wezen niets met terrorisme te maken heeft.”
De Volendamse pastoor, zelf ChristenUniestemmer, wil de zorgen van Volendammers serieus nemen. „Het is niet goed om vrees voor de sharia meteen af te doen als islamofobie. Het geeft te denken dat bijvoorbeeld Somalische moslims die zich bekeren tot het christendom zich in Nederland niet veilig voelen en in het geheim kerkdiensten beleggen.”
Het is nodig om eerlijk het gesprek aan te gaan met bijvoorbeeld orthodoxe moslims, benadrukt pastoor Stomph. „We zullen hun moeten meegeven dat we hier dieven geen hand afhakken, ook niet over een eeuw. En dat de felheid en de radicaliteit in de islamitische wereld ons westerlingen vreemd zijn. Als moslims vinden dat westerse vrouwen zich vaak veel te bloot kleden, ben ik het daar helemaal mee eens. Maar tegelijkertijd hoor ik dat het voor Afghaanse strijdheren haast normaal is om jongetjes seksueel te misbruiken. In de islamitische wereld zit dus een hoop achterbaksheid.”
Hollands gekruimel
Allerwegen hoor je dat een verbod op Zwarte Piet in Volendam volkomen verkeerd valt. Het dorp maakt jaarlijks veel werk van de intocht van de goedheiligman, met in zijn kielzog tientallen „pikzwarte” pieten.
„Demonstranten tegen Zwarte Piet worden hier denk ik de haven ingegooid”, vreest pastoor Stomph. „Persoonlijk zou ik wel tegemoet willen komen aan bezwaren van mensen die moeite hebben met Zwarte Piet. Ik vind het vervelend als mensen zich gekwetst voelen. Maar ze moeten mij niet gaan vragen: „Zou jij ervoor willen zorgen dat die Volendammers overschakelen op regenboogpieten?” De hele discussie is voor mij wel typisch Hollands gekruimel.”
Ondanks zijn begrip voor de zorgen van Volendammers wil de pastoor waken voor „simplisme” over buitenlanders. „Ik geloof niet dat Wilders of Baudet oplossingen bieden. Sommige dorpelingen denken dat een Syriër in een gammel bootje geen echte vluchteling kan zijn, omdat hij een iPad heeft. Maar die redenering klopt natuurlijk totaal niet. Een vluchteling hoeft immers niet per se arm en berooid te zijn. Syriërs ontvluchten een land waar al jaren bommen vallen.”
Populistisch
De massale steun voor FVD in Volendam heeft ook te maken met kuddegedrag. Familieleden en vrienden steken elkaar aan, klinkt her en der in het dorp. „Ik stemde op FVD omdat mijn man me dat adviseerde”, bekent een medewerkster van een kledingzaak. „Ja, ik weet wie Baudet is. Maar ik heb geen flauw idee wat zijn standpunten zijn.”
Lang niet iedereen is blij met FVD. „Die populistische partij kletst mensen naar de mond”, gruwt een medewerkster van een zorgcentrum. De zestiger stemt PvdA. „Die partij is veel socialer dan FVD.”
