Op een kille manier diende de Democraat Diana DeGette haar Republikeinse collega Jeff Duncan van repliek toen deze aanmerkingen maakte op de eed die een getuige voor een onderzoekscommissie voor handel en energie moest afleggen. De woorden „so help me God” ontbraken. Duncan stelde daarom dat de eed niet compleet was. DeGette, voorzitter van de commissie, reageerde met de woorden: „Dit is de eedsformule die wij nu gebruiken en die geldt voortaan.” Daar moest Duncan het mee doen.

Het incident staat niet op zichzelf. Democraten in Amerika doen duidelijk pogingen om het beroep op God uit de eed te halen. De voorzitter van de commissie voor wetgevingszaken van het Huis van Afgevaardigden, Steve Cohen, koos er recent ook bewust voor om een getuige de eed af te laten leggen zonder de vier omstreden woorden.

Niet alleen in het Congres, maar ook in diverse staten van Amerika woedt de discussie of de frase “so help me God” uit de eedsformule moet worden gehaald. In de staat Massachusetts bijvoorbeeld. Daar bevat de officiële eedsformule voor ambtenaren nog steeds de vier woorden, maar begin mei is een wet ingediend om de woorden te schrappen.

Bezwaar

Republikeinen verzetten zich fel tegen deze „secularisatie van de eed”. Elke keer als de woorden weggelaten worden, maken ze formeel bezwaar. Maar de Democraten weigeren daar naar te luisteren. Zij beroepen zich op de grondwettelijke scheiding van kerk en staat. „We moeten God niet voor ons karretje willen spannen,” voegde commissievoorzitter Steven Cohen eraan toe.

De Republikein Liz Cheney, lid van het Huis van Afgevaardigden, zegt: Het is ongelofelijk, maar niet verrassend dat één van de eerste prestaties van de Democraten het uitbannen van God is uit de beraadslagingen. Ze lijken daarmee op de partij van Karl Marx die ook niets van godsdienst moest hebben.”

Haar collega en partijgenoot, Mike Johnson, wijst op het groter belang van de woorden “so help me God.” Volgens hem is de bedoeling ervan om uit te drukken dat de woorden van de getuige niet alleen gelden voor het moment waarop ze worden uitgesproken, maar dat men beseft dat er Iemand toekijkt en dat Hij uiteindelijk onze rechter zal zijn.”

Overigens schrijft de Amerikaanse regelgeving niet bij elke eed de vier woorden voor. Zo staan ze formeel niet in de eed die de president aflegt, al worden ze sinds de ambtsaanvaarding van president Chester A. Arthur in 1881 wel gebruikt.

Of de eerste president van de Verenigde Staten, George Washington, de woorden heeft gebruikt, is onderwerp van debat tussen historici. Sommigen beweren dat Washington de woorden eigenmachtig heeft toegevoegd, anderen betwisten dat.

Verplicht

Voor rechters, ambtenaren en getuigen is het in ieder geval verplicht om de frase te gebruiken als men de eed aflegt. In sommige staten bestaat sinds een halve eeuw de mogelijkheid om een eed te zweren zonder die woorden. In 1961 sprak het hooggerechtshof in de zaak Torcaso versus Watkins uit dat van een ambtenaar niet gevraagd mag worden publiekelijk te getuigen in God te geloven. Zo’n eis achtten de opperrechters in strijd met de vrijheid van godsdienst. Sindsdien hebben diverse staten de woorden “so help me God” geschrapt.

Op federaal niveau worden ze nog altijd gebruikt bij het beëdigen van ambtenaren, van rechters en van getuigen. Daar willen de Democraten nu een einde aan maken. Wat hen betreft wordt het aanroepen van God als getuige en hulp alleen nog meegenomen in de formule wanneer een getuige het nadrukkelijk zelf wil. Voor het hierboven al eerder geciteerde Republikeinse Congreslid Mike Johnson is dat een wezenlijke breuk met de traditie van de VS. „Vanaf president Washington was er in ons land de diepe overtuiging dat God, of op zijn minst een hogere macht, ons land moest bijstaan. We zijn nu vervallen tot een vorm van kil geseculariseerd humanisme, waarbij we denken het zelf wel te kunnen redden,” zegt hij desgevraagd.