Deze kiezers stemden op Baudet
Boekt Baudet een monsterzege door een uitgekiende strategie via sociale media? „Nee.” Het verschil zit ’m in de KIKboodschap. Klimaat, Immigratie, Koopkracht.
De verkiezingswinst van Forum voor Democratie (FVD) blijft verbazen. Mediastrategen, politicologen en columnisten putten zich uit om de politieke aardverschuiving van vorige week te verklaren, nadat FVD bij de provinciale verkiezingen uitgroeit tot grootste partij van het land.
Vriend en vijand kijken met bewondering dan wel verbijstering naar de campagne van FVD. Baudet verschijnt voor volle zalen, op billboards, op verkiezingsborden, in tv-spotjes en op advertenties via Facebook en Twitter. De partij –pakweg 33.000 leden– steekt via crowdfunding zeker 420.000 euro in de verkiezingscampagne.
Een uitgekiende campagne op sociale media zou de doorbraak van Baudet verklaren. Nee, zegt Sanne Kruikemeier, onderzoeker politieke communicatie van de Universiteit van Amsterdam (UvA). „Ik heb de campagne van FVD gevolgd, maar ik zie nauwelijks verschil met die van andere partijen.”
De grote bijeenkomsten van FVD zijn niet uniek. Ook GroenLinks maakte bij de vorige verkiezingen gebruik van zogenaamde meet-ups. FVD gebruikt targeting, gerichte informatieverstrekking aan zorgvuldig geselecteerde doelgroepen. Maar ook dat doet iedereen.
Bovendien zet elke politieke partij sociale media in om kiezers te trekken. „Partijen gebruiken Twitter bijvoorbeeld om journalisten te bereiken én hun eigen boodschap ongefilterd door te sturen. Daarbij worden minder vaak kritische vragen gesteld.”
Ongeveer alle partijen kennen trollen (bevriende personen die boodschappen plaatsen) en bots (accounts die boodschappen automatisch verspreiden). Ook daarin onderscheidt FVD zich niet. De inzet van appgroepen is „erg onzichtbaar.”
FVD valt volgens Kruikemeier op door met name de wisselwerking tussen sociale én traditionele media. „Het tv-programma Pauw en Jinek laat de video zien die Baudet maakt van de verkiezingsavond in Scheveningen, nadat alle partijen hun campagne hebben stilgelegd.”
De invloed van sociale media op de verkiezingen is gering, weet de UVA-onderzoeker. Zo’n 30 procent van de Nederlanders gebruikt Facebook om nieuws te volgen, 17 procent WhatsApp, 14 procent YouTube en 7 procent Twitter. „Met sociale media win je geen verkiezingen, die invloed is klein.”
Kruikemeier wijst erop dat meer factoren een rol spelen. Stemhulpen bijvoorbeeld. Of de mening van familie en vrienden. „Mensen leven niet in een bubbel.”
Een verklaring voor de doorbraak van FVD is de boodschap. Samengevat in drie letter, meldt de Volkskrant op basis van partij-ingewijden. KIK: Klimaat, Immigratie, Koopkracht. Daar gaat Baudet de boer meer op. Met niet meer en niet minder. Terwijl VVD en CDA neigen naar links, weet FVD een handige manier in het gat op rechts te stappen.
„Ik moet aan de noodrem trekken”
Hij maakt zich zorgen over abortus en euthanasie, maar zeker ook over klimaat, immigratie en de EU. Chris Idema (30) uit Barneveld stemt daarom niet langer SGP, maar Forum voor Democratie. „Ik moet aan de noodrem trekken.”
Chris Idema, lid van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt, heeft een hbo-opleiding elektrotechniek aan de Hogeschool Rotterdam gevolgd. De Barnevelder zoekt werk als programmeur.
Wat spreekt u aan in FVD?
„De kernzaken. Klimaat, immigratie en EU. Baudet heeft daar goed onderbouwde standpunten over. Bovendien kiest hij voor een kleine overheid. Het huidige systeem, met één keer in de vier jaar verkiezingen, staat te ver van het volk af, zeker na de afschaffing van het referendum.”
Wat stemde u vóór FVD?
„SGP. De CU vind ik te links, te socialistisch.”
U vindt klimaat, EU en immigratie belangrijker dan Bijbelse standpunten over abortus en euthanasie?
„Dat is een dilemma. Beide zijn belangrijk. Ik heb maar één stem, dus ik moet een keus maken. Daarom kies ik pragmatisch. Mijn stem op de SGP verandert niet veel, maar mijn stem op FVD sorteert veel effect. Als Baudet bereikt wat hij wil bereiken en het land weer stabiel is, overweeg ik opnieuw SGP te stemmen. Nu moet ik aan de noodrem trekken.”
Noodrem?
„De invloed van de EU groeit. Hoe langer we wachten om die groei te stoppen, hoe moeilijker het wordt. Hetzelfde geldt voor immigratie. We hebben te lang gewacht met een inperking. Ik ben bang dat de economie straks niet herstelt van de immigratie. Vluchtelingen op zich zijn niet het probleem, wel het aantal.”
Is het geen Bijbelse opdracht om zorg te dragen voor de vluchteling?
„Elke individu heeft de opdracht zijn naaste te helpen. Maar voor de overheid vind ik dat anders. Als de regering een x aantal vluchtelingen wil opnemen, moet ze dat eerst het volk via een referendum voorleggen. De meerderheid is voor het instellen van een grens.”
Critici zeggen dat Baudet haat zaait en verdeeldheid aanwakkert.
„Een linkse politicus zaait net zo veel verdeeldheid als een rechtse. De verdeeldheid was er al vóór de komst van Baudet. Door hem voel ik me gehoord. Ik heb weer een beetje hoop voor Nederland.”
Baudet laat zich naakt fotograferen in een zwembad. Geen probleem?
„Dat is niet mijn stijl, maar ik vind de foto niet shockerend. Van mij mag-ie. Ik stem niet op de vorm, maar op de inhoud.”
„Aanpak van Baudet bewonder ik”
Grote partijen in Nederland schuiven elkaar baantjes toe. Deze „partijcarrousel” is voor Bas Hut (22), student politicologie, reden Forum voor Democratie te stemmen. „Ik bewonder Baudet.”
Hut, afkomstig uit Zuidwolde in Drenthe, studeert politicologie aan de Universiteit Leiden, na zijn hbo-opleiding bestuurskunde. De derdejaars hoopt in mei af te studeren op de in mei 2002 vermoorde LPF-leider Pim Fortuyn. Volgend jaar start hij een master publiek management.
Kerkelijk behoort Hut tot de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). „Ik kijk echter ook bij de buren.” Vanwege „grote liefde” voor Israël en het Joodse volk studeert hij Hebreeuws in de synagoge in Leiden. „Het Jodendom spreekt me meer aan dan het christendom.” Hut is lid van de FVD-jongerenafdeling.
Waarom Forum?
„De politieke elites van met name D66, VVD en GroenLinks schuiven elkaar baantjes toe om zelf de macht te behouden. In het onderwijs en bij de benoeming van burgemeesters is daardoor een baantjescarrousel ontstaan. Andere partijen moeten echter net zo goed een kans krijgen. Ook FVD’ers en PVV’ers. Baudet wil dat paarse partijkartel openbreken. Dat spreekt mij aan.”
Waar heb je voorheen op gestemd?
„Op Pieter Omtzigt van het CDA of Martin Bosma van de PVV. Ik weet niet meer precies wie. Beiden kan ik erg waarderen. Sociaaleconomisch spreekt de PVV mij nu minder aan. De PVV-retoriek staat mij tegen. Een partij moet ook aan het roer durven gaan staan. FVD wil verantwoordelijkheid nemen. Forum bestaat uit nette mensen met inhoud.”
Sommigen vinden Baudet een volksmenner met goedkope retoriek.
„Ik moet daarom glimlachen. Hij schopt met zijn optreden de politiek in de war. Zijn verkiezingsspeech was niet goedkoop. Ik heb juist verschillende woorden moeten opzoeken. Ik snap dat mensen zich verbazen over zijn optreden, maar ik stoor me daar niet aan. Zijn stijl past juist bij deze tijd. Dat maakt hem tot een groot leider.”
Bewonder je Baudet?
„Ja. Hij heeft lef, charisma en een beetje geluk. En visie. Baudet heeft de capaciteit en de empathie om van Forum een brede volkspartij te maken. FVD kan het echter niet alleen, maar zal moeten samenwerken. Ik heb er vertrouwen in dat dat lukt.”
Forum is volgens linkse critici extreemrechts.
„Wat is extreemrechts? Ben je extreemrechts als je de grenzen wilt sluiten en uit de EU wilt stappen? Ik lach om die kritiek. FVD is rechts, maar niet extreemrechts. Wij sluiten niemand uit.”
„Nederland is zo langzamerhand een puinhoop”
Het mes in immigratie, in de overheid én in Europa. Daarom stemt Zawisza Metz op Baudet. „Het is een puinhoop in Nederland.”
Zawisza Metz (24) uit Almere –Nederlandse vader, Poolse moeder– werkt bij farmaceutisch bedrijf Merck en studeert management in health and life sciences aan de VU in Amsterdam. Metz is overgestapt van SP naar PVV naar FVD.
Waarom Baudet?
„FVD pleit voor de autonomie van Nederland, een kleine overheid en beperking van de immigratie. Doen we dat niet, dan ontstaan er grote problemen.”
De immigratieproblemen in Nederland vallen toch best mee?
„Vind ik niet. Immigranten zijn oververtegenwoordigd in de criminaliteitscijfers, zo’n 70 tot 80 procent van de Somaliërs krijgt een uitkering. Als dat doorgaat, stijgen de belastingen. Hoogopgeleide immigranten zijn welkom, laagopgeleide niet. Misschien een paar. We moeten oppassen. Immigranten krijg je niet zomaar meer weg.”
FVD roept dat Nederland een puinhoop is. Goedkope retoriek?
„Nee, het is een puinhoop. Misschien merken mensen het niet direct, maar de situatie verslechtert langzaam. Integratieproblemen worden genegeerd, de belasting stijgt, de criminaliteit groeit, terwijl de macht verschuift naar de EU en de VN. Een nexit kan daarom op termijn een optie zijn.”
Bewondert u Baudet?
„Knap dat hij in zo’n korte tijd zo’n grote partij heeft opgezet. Theo Hiddema heeft meer charisma dan Thierry Baudet.”
Baudet treedt tijdens een Kamerdebat over twee omgekomen militairen op in camouflagepak. Passend?
„Verschrikkelijk, die slachtoffers. Baudet vraag met zo’n camouflagepak aandacht voor de problemen bij Defensie. Hij bedoelt het niet verkeerd.”
Baudet komt te laat bij de minuut stilte voor de slachtoffers van de aanslag in Utrecht.
„Ik vind de media-aandacht hierover raar. Iedereen kan te laat komen. ’t Was vast niet expres.”
Uil van Minerva, boreale wereld…?
„Meestal kan ik Baudet volgen, maar ik heb geen idee wat hij hiermee bedoelt.”
Baudet zet zich af tegen de elite, maar is hij zelf ook niet elitair?
„Baudet heeft een elitair cultureel trekje. Daar kan hij ook niets aan doen. Hij komt uit een bepaald circuit en heeft knap carrière gemaakt. Toch kijkt hij niet op anderen neer.”
