Wat was de opdracht die Mueller kreeg?

Omdat er geruchten waren dat het campagneteam van Donald Trump in 2016 had samengewerkt met de Russen om de verkiezingen te beïnvloeden, kreeg Mueller op 17 mei 2017 de opdracht onderzoek te doen naar deze veronderstelde samenspanning. Die werd al spoedig bekend als de Russische connectie. Een belangrijke, afgeleide vraag was of president Trump het onderzoek, en daarmee de rechtsgang probeerde te frustreren door FBI-chef James Comey te ontslaan.

Wat deed Mueller?

De speciaal aanklager heeft in totaal 500 getuigen gehoord. In de loop van zijn onderzoek klaagde hij 34 personen en drie bedrijven aan. Zo bracht hij Trumps vroegere campagneleider Paul Manafort, de nationale veiligheidsadviseur Michael Flynn en de persoonlijke advocaat van Trump, Michael Cohen voor de rechter. Vrijdag werd bekend dat Mueller geen nieuwe personen voor het gerecht wil dagen.

Wie gaf de opdracht tot het onderzoek?

De opdracht aan Mueller werd gegeven door Rod Rosenstein, onderminister van Justitie. Diens directe baas, minister Jeff Sessions, deed dat bewust niet zelf, omdat hij kort voor zijn beëdiging contact met de Russen had gehad. Daardoor stond zijn onpartijdigheid ter discussie. Sessions heeft, ondanks verzoeken daartoe van president Trump, zich welbewust niet met het verloop van het onderzoek door Mueller bemoeid. Dat zette de verhouding tussen de president en Sessions onder druk. Uiteindelijk diende hij op 7 november 2018 zijn ontslag in.

Wie is nu de verantwoordelijke minister van Justitie?

President Trump droeg begin december 2018 William Barr voor als nieuwe minister van Justitie. Hij werd op 14 februari 2019 beëdigd. Barr was eerder minister van Justitie, van 1991-1993 onder president George H. Bush. Vooral bij Democraten werd aan zijn onpartijdigheid getwijfeld, omdat hij het ontslag van FBI-chef Comey door Trump verdedigde. Daarnaast bekritiseerde hij enkele leden van het onderzoeksteam van Mueller omdat die de verkiezingscampagne van Hillary Clinton hadden gesponsord. Tijdens de hoorzittingen voorafgaand aan zijn benoeming zei Barr het belangrijk te vinden dat er over de uitkomsten van het rapport Mueller maximale openheid wordt betracht.

Betekent die maximale openheid dat het rapport Mueller binnenkort door Barr wordt vrijgegeven?

De Democraten willen dat in ieder geval. Maar het valt te betwijfelen of dit gebeurt. Zelfs al zou Barr dat willen, dan nog kan het zijn dat hij delen geheim moet houden, omdat de Amerikaanse wet verbiedt informatie publiek te maken over personen die wel zijn verhoord, maar waartegen geen aanklacht wordt ingediend.

Zou er bij volledige openbaarmaking nog gevaar voor Trump dreigen?

Dat valt niet te verwachten. De belangrijkste verdenking tegen hem, namelijk met de Russen te hebben samengewerkt, is weerlegd. Of hij de rechtsgang heeft gefrustreerd, zou bij openbaarmaking beter kunnen worden beoordeeld, maar het oordeel daarover krijgt dan een politieke lading. De Democraten zullen snel geneigd zijn te vinden dat Trump inderdaad buiten zijn boekje is gegaan. De Republikeinen zullen die klacht afwijzen – zeker na de conclusies van Mueller over het ontbreken van een Russische connectie.

Is hiermee alle discussie over mogelijke wetsovertredingen van Trump en zijn team voorbij?

Zeker niet. De Democraten gaan door met hun eigen overzoek. „Dit rapport is het einde van het begin, maar niet het begin van het einde”, zei de Democratische senator Cristopher Coons. „Wat Robert Mueller ook concludeert, dat betekent niet dat de president en zijn naaste medewerkers gevrijwaard zijn van juridische problemen.” Daarnaast is het mogelijk dat teamleden van Mueller bepaalde deelkwesties verder willen onderzoeken na terugkeer op hun eigen kantoor waar ze twee jaar lang niet zijn geweest.