Terwijl op biddag het bordje ”wij zijn een groene kerk” aan het kerkgebouw van de christelijke gereformeerde kerk in Zutphen werd bevestigd, kwamen de doorrekeningen van het klimaatakkoord naar buiten. Op diezelfde dag kwam het kabinet met de opmerkelijke move om toch een CO2-belasting voor bedrijven in te voeren. Het huidige kabinet geeft een ondubbelzinnig signaal af dat het klimaatprobleem niet alleen een zorg is van goedwillende burgers, bedrijven en kerken, maar een politiek probleem dat vraagt om politieke oplossingen. En dat lijkt me grote winst die mede op het conto van de ChristenUnie te schrijven is. Dat roept de vraag op: Wat draagt een concrete maatregel als de CO2-heffing nu bij aan de komst van het Koninkrijk van God? Draagt het er überhaupt wel aan bij?

Gestaag

Sinds het eind van de 19e eeuw is het Koninkrijk van God niet weggeweest uit de theologie. In de liberale theologie van die tijd was het Koninkrijk iets dat in deze wereld aanbreekt als mensen leven volgens Jezus’ geboden. De leidende gedachte was dat mensen het Koninkrijk vormgeven en dat door een gestage ontwikkeling deze wereld steeds meer het Koninkrijk wordt. De tegenpool van dit liberalisme was de visie van onder andere Albert Schweitzer die er grote nadruk op legde dat Jezus het wereldeinde spoedig verwachtte, en dat heel zijn prediking op die manier verstaan moet worden. Het Koninkrijk komt er niet door onze inspanning, maar door Gods spoedige ingrijpen. In deze visie draagt een maatregel die betrekking heeft op de huidige wereld onmogelijk bij aan Gods Koninkrijk.

In het huidige theologische debat is de zuivere tegenstelling tussen een Koninkrijk dat in deze wereld groeit en een Koninkrijk dat aanbreekt na het oordeel niet meer zo sterk aanwezig. Er is breed oog voor het gegeven dat Jezus door Zijn dood en opstanding alle macht heeft gekregen in hemel en op aarde. Maar dat het Koninkrijk pas helemaal doorbreekt als Hij terugkomt om de wereld te oordelen.

Sluitstuk

Toch blijft er een verschil in benadering zichtbaar. Een verschil dat vooral zichtbaar wordt in het denken over deze huidige wereld. N.T. Wright heeft in sommige publicaties sterk de neiging om te denken vanuit de continuïteit tussen de huidige en de komende wereld. De wederkomst van Jezus is het sluitstuk van het verwijderen van de machten van zonde en dood uit deze wereld. Als ik deze benadering wat ongenuanceerd weergeef dan ziet het er zo uit: het einddoel is een groene aarde, werken aan een groene aarde is werken aan het koninkrijk, Jezus heeft ook de grijze machten overwonnen en helpt ons door zijn Geest om de aarde alvast groen te maken. Als een CO2-heffing daaraan bijdraagt dan is dat een maatregel die goed is voor het Koninkrijk.

A. van de Beek vertegenwoordigt de andere kant van het spectrum. Ook bij hem is Jezus met Pasen Koning geworden. Maar hij legt veel meer nadruk op het gegeven dat de huidige wereld nog altijd de ”huidige wereld” is, en dat de kerk niet meer bij deze wereld hoort maar in Christus bij de komende. Onze politieke activiteit is volgens hem alleen zinvol om de aarde leefbaar te houden totdat het oordeel komt. In zijn benadering zal een CO2-heffing daarom misschien wel een goed idee zijn voor de leefbaarheid van de huidige wereld, maar geen steentje bijdragen aan het Koninkrijk.

Dubbelzinnig

Ik denk dat Van de Beek in het licht van Bijbelse gegevens te radicaal een streep trekt tussen deze wereld en de toekomende. Maar zijn benadering helpt me wel om niet te snel onze goede werken te duiden als bijdrage aan Gods Koninkrijk. Ook niet onze groene goede werken. Het leven in deze huidige wereld is daar simpelweg te dubbelzinnig voor. Een op papier goede groene maatregel als het verbranden van biomassa in kolencentrales pakt in de praktijk soms desastreus uit als daardoor meer bomen gekapt worden dan goed is voor de planeet.

Wie kan nu al precies voorspellen welke mogelijke negatieve bijeffecten een CO2-heffing heeft? De Heidelberger Catechismus houdt ons wat dat betreft met beide benen op de grond als ze stelt dat „zelfs onze beste werken in dit leven alle onvolmaakt en met zonden bevlekt zijn.” Het goede doen? Zeker. Maar altijd met deze relativering in het achterhoofd.

Ds. Wim de Bruin is predikant van de christelijke gereformeerde kerk in Zutphen. Hij schrijft dit artikel als lid van de gezamenlijke onderzoeksgroep BEST (Biblical Exegesis and Systematic Theology) van de theologische universiteiten in Apeldoorn en Kampen. Hij is daar als buitenpromovendus bij betrokken.