Vorige week zondag hield Moldavië parlementsverkiezingen. Een duidelijke richting bracht deze stembusgang niet. De wereld wacht al jaren op een keus voor Europa of voor Rusland. Volgens het Europees Parlement is het land „in de greep van de oligarchie.”

Het voormalige Sovjetstaatje is een van de armste landen van Europa. Een kwart van de bevolking is geëmigreerd en werkt in het buitenland.

De regering van de Democratische Partij is in naam pro-Europees. Ondanks het samenwerkingsverdrag met de EU en de mogelijkheid van visumvrij reizen, ging het land er de afgelopen jaren allerminst op vooruit. „De regering was in naam pro-Europees, maar in de realiteit is ze zo corrupt als wat”, aldus Michai Popsoi. Hij is lid van een hervormingspartij ACUM, die naar eigen zeggen wél aansluiting zoekt bij de EU, en die bij de stembus als derde eindigde.

Volgens Popsoi slaagde de regering erin de steun van Europa te behouden door telkens op een „groter kwaad” te wijzen: de meer op Rusland gerichte Socialistische Partij. De leider van die partij, Igor Dodon, werd in 2016 president. Dodon gaat graag op de foto met de Russische president Poetin. Sinds de annexatie van de Krim, vijf jaar geleden, ligt dat gevoelig in deze regio. „De regering deed alsof de Russische tanks al onderweg waren. „We zijn misschien een beetje corrupt maar deze man is gevaarlijker”, zei de regering.”

De geopolitieke strijd tussen Oost en West is weliswaar belangrijk, maar in werkelijkheid wordt de politiek in Moldavië vooral beheerst door de steenrijke zakenman Vladimir Plahotniuc, een ondernemer in olie, media en onroerend goed die tegelijk voorzitter is van de Democratische Partij. Rusland beschuldigde Plahotniuc er de afgelopen maand van een spil te zijn in een groot witwasschandaal: via door hem gecontroleerde Moldavische rechters zouden miljarden euro’s zijn doorgesluisd van Rusland naar Duitsland. In het onderzoek naar de fraude nam Duitsland recent 50 miljoen euro aan banktegoeden in beslag.

Vorig jaar bevroor de EU de financiële steun, toen de rechter de winnaar van de lokale verkiezingen –een kandidaat van Popsois partij ACUM– in de hoofdstad Chisinau zijn winst afnam ten voordele van een kandidaat die door Plahotniuc gesteund werd. „In een oligarchie (regering door kleine rijke groep, MD) kun je weliswaar tijdens verkiezingen het parlement vervangen, maar niet corrupte rechters en de aanklagers”, zo concludeert Popsoi.

Omdat Plahotniuc 80 procent van de tv-stations beheerst, kon hij de afgelopen weken de campagne deels naar zijn hand zetten. De verkiezingsuitslagen toonden dan ook veel minder verlies voor de Democratische Partij dan vooraf werd gepeild, hoewel amper de helft van de kiezers kwam opdagen en internationale waarnemers twijfelen aan de eerlijkheid van de verkiezingen.

Toch werd de Democratische Partij niet de grootste, maar de „pro-Russische” rivaal, de Socialistische Partij van president Dodon. „De uitslag is goed voor ons”, zegt Mihail Balica (27), „maar toch is de kans klein dat we gaan regeren.” Balica is een van de leden van het campagneteam van de socialisten.

Balica trok met veel andere jonge folderaars –gehuld in rode jas– langs de deuren. Balica begrijpt wel waarom Dodon zo vaak zijn gezicht laat zien in het Kremlin. „Dat doet hij niet omdat hij dat wil, maar omdat hij wel moet. Moldavië heeft Rusland nodig, net als dat Europa Rusland nodig heeft. Kijk alleen al naar de toevoer van gas.”

Balica werkt bij een Amerikaanse bedrijf die online vliegtickets verkoopt, en heeft daarmee het voordeel dat hij in dollars betaald krijgt. Dat is gunstig in een land waar de lokale munt, de lei, zwak staat. Dat Igor Dodon campagne voerde voor „gezinswaarden en de Orthodoxe Kerk” viel in goede aarde bij Balica. Bovendien investeert de partij persoonlijk in hem door mee te betalen aan zijn studie. „Eindelijk heb ik het gevoel dat ik ertoe doe. Moldaviërs moeten weer van hun land gaan houden. En we moeten handel drijven met zowel Europa als Rusland.”

Michai Popsoi denkt dat Moldavië wel een keus moet maken tussen Oost en West. „Moldavië kan het niet veroorloven ertussen in te zitten.”

Zelf kijkt hij het liefst richting Roemenië, dat bijvoorbeeld jonge Moldavische rechters kan opleiden. Ook pleit hij ervoor een Europeaan tot Moldavisch opperaanklager te benoemen. Mihail Balica is daar tegen: „Buitenlanders zullen altijd in hun eigen belang handelen. We hebben patriottische mensen nodig.”

Mogelijk nieuwe verkiezingen

Moldavië werd de afgelopen vier jaar geregeerd door de Democratische Partij, die de oligarch Vladimir Plahotniuc als voorzitter heeft. De socialisten –deels bestaand uit ex-communisten– zitten in de oppositie, maar wonnen in 2016 met Igor Dodon wel de presidentsverkiezingen.

Na de verkiezingen van vorige week zondag zijn de socialisten ook in het parlement de grootste met 33 (van de 101) zetels, gevolgd door de democraten met 31 zetels. De nieuwe, hervormingsgezinde partij ACUM –dat ‘nu’ betekent– haalde goede resultaten in de steden en eindigde met 27 zetels als derde.

Vooralsnog lijkt geen enkele coalitie mogelijk. President Dodon heeft dan ook al gezinspeeld op nieuwe verkiezingen later dit voorjaar.