Theologenblog: Klimaatactivisten hebben de christelijke hoop keihard nodig

Nederlanders maken zich drukker om geld dan om ideeën. Afgelopen week was een beschamende illustratie daarvan te zien in de ophef over de energierekening, die fors meer gestegen is dan het kabinet had beloofd. In de woorden van minister Wiebes was er niet gerekend met „kakelverse ramingen”, en dat vond iedereen heel erg. Wij willen kennelijk ramingen die wel kakelvers zijn, heldere cijfers die inzichtelijk maken wat elk onderdeel van het beleid voor onze portemonnee betekent. Want op basis daarvan gaan we op 20 maart stemmen, toch?

Zolang we allemaal aan elkaar dit verhaal vertellen, wordt het geloofd. Het is ook geen onzin. Zo’n bedrag van tientallen euro’s per maand komt hard aan voor wie het niet breed heeft. En toch. Ramingen, hoe kakelvers ze ook mogen zijn, zijn niet meer dan dat: ramingen, inschattingen met een bepaalde bandbreedte. Er hoeft maar iets te gebeuren in de wereld of in je persoonlijke situatie en de boel verandert veel ingrijpender dan je op basis van de ramingen verwachtte.

Bovendien is er reden om het over de werkelijk grote thema’s te hebben, zoals klimaatverandering en andere ecologische problemen. Die gaan ons allemaal nog veel meer geld kosten dan de huidige stijging van de energierekening. Maar het gaat niet in de eerste plaats om het geld. Het gaat om onze verantwoordelijkheid ten opzichte van de Schepper.

Wat is de positie van de kerk hierin? In het klimaatdebat roert de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) zich behoorlijk, bijvoorbeeld door de betrokkenheid van scriba De Reuver bij de klimaatmars op 10 maart aanstaande. Hij spreekt volgens de website van de PKN de zegen uit aan het begin van de mars. Ook is er een voorbeeldgebed te vinden, met onder andere de zinsnede: „We bidden dat de stakende tieners en de mensen van de klimaatmars vanmiddag gehoord en gezien zullen worden.”

Ik heb hier een wat dubbel gevoel bij. Aandacht voor het klimaat is hard nodig, en laten christenen zich hier vooral voor inzetten. Maar dat de kerk als geheel op deze manier positie kiest, lijkt me gezien de roeping van de kerk niet zonder gevaar. Wie zich aan een politiek programma of zelfs aan stakende groeperingen paart, raakt al snel gepolitiseerd en daarna gedateerd. Zoals de filosoof Kierkegaard zei: „Wie met de tijdgeest trouwt, wordt snel weduwnaar.”

De kerk heeft als geheel een andere verantwoordelijkheid dan individuele christenen. Laten we zuinig zijn op het spreken van de kerk, om te voorkomen dat het hol wordt. Een zegen uitspreken aan het begin van een mars is een mediagenieke momentopname, dat begrijpt iedereen. De kerk mag wat mij betreft wel een spade dieper afsteken, van de concrete politieke actie naar de onderliggende ideeën. En dat vanuit de eigenheid van de kerk. De kerk is namelijk niet een soort politieke organisatie, maar de gemeente van Jezus Christus, die zijn komst verwacht.

Een voorbeeld. Wie onze verantwoordelijkheid voor het klimaat benadrukt en de noodzaak van maatregelen onderstreept, zegt nog niet zo veel anders dan andere groeperingen in de samenleving. De kerk weet echter van de Schepper van hemel en aarde, en bovendien van de verwachting van een nieuwe hemel en een nieuwe aarde, waarop gerechtigheid woont. Dat is een boodschap van echte hoop. Ook al zouden we ons allemaal inspannen voor het klimaat, wij gaan deze wereld uiteindelijk niet redden. Maar deze wereld is al gered en zal worden gered. Dat neemt onze verantwoordelijkheid voor het klimaat niet weg, maar biedt wel een nieuw perspectief.

Ook al lijkt het dat tieners die staken voor het klimaat daar niet op te zitten wachten, toch moeten ze die hoop wel horen. De kans is namelijk vrij groot dat er van onze klimaatmaatregelen veel minder terechtkomt dan nodig is. Voor je het weet, zijn de idealisten van vandaag de cynici van morgen, die grote verhalen niet meer geloven en alleen nog kijken naar wat het kost. Klimaatactivisten hebben de christelijke hoop keihard nodig.

Er is een alternatief voor niets doen en al te politieke actie. De pauselijke encycliek Laudato Si, over onze zorg voor de wereld, spreekt door en door kerkelijk, principieel én concreet. De voorbeeldgebeden treffen wat mij betreft een goede toon: „Genees ons leven, opdat wij beschermers zouden zijn van de wereld en geen roofdieren, opdat wij schoonheid zouden zaaien en geen vervuiling noch vernieling.”

Christenen leven van verwachtingen die niet echt kakelvers lijken, maar die gelukkig wel helemaal waar zijn. Daar kan geen raming of mars aan tippen.

De auteur is hoogleraar systematische theologie. Hij schrijft dit artikel als lid van de gezamenlijke onderzoeksgroep BEST (Biblical Exegesis and Systematic Theology) van de Theologische Universiteiten in Apeldoorn en Kampen.

Theologenblog: Klimaatactivisten hebben de christelijke hoop keihard nodig

Opinie

RD.nl in uw mailbox?