De Conservatieve partij is gekaapt door de „zeloten van brexit”, zo klaagde deze week oud-premier John Major. En Anna Soubry, een van de drie Conservatieven die de fractie verlieten, sprak over anti-Europese stuntelaars.

De nieuwe Independent Group bestaat uit mensen uit beide grote fracties. Eerst scheidden zich acht parlementsleden van Labour af, en daar voegden zich woensdag drie Conservatieven bij. Opvallend is dat zeven van de elf leden vrouw zijn.

De Britse politiek staat momenteel onder grote spanning vanwege brexit. Dit is veel meer dan een technisch vraagstuk. Een zelfstandig Verenigd Koninkrijk is een kwestie van identiteit, en alles wat met identiteit te maken heeft, zit heel diep. Geen wonder dat de vorming van de nieuwe groep deze week met veel emotie (lees: boosheid) gepaard ging.

De hoofdzaak van hun vertrek is dat ze zich niet kunnen vinden in de brexitkoers van hun partijen. De Independent Group staat voor een pro-Europese lijn, en het is duidelijk dat die vandaag noch onder premier May noch onder oppositieleider Corbyn leidend is.

Bij de Labourmensen speelt nog iets anders, namelijk antisemitisme. Het is natuurlijk verbazend dat zoiets speelt. Sociaaldemocratische partijen zien zichzelf immers als een thuis voor Joden.

Probleem is echter dat Labourleider Corbyn een sterk linkse koers vaart. Daarbij past sympathie voor de vijanden van Israël. Deze week zei hij in het vragenuurtje met premier May dat „antisemitisme geen plaats verdient in de partij en in ons leven.” Maar feit is dat hij recent in de interne partijregels de omschrijving van antisemitisme heeft uitgebreid met de zin dat kritiek op Israël altijd mogelijk moet zijn. En volgens de BBC pleitte Corbyn er zelfs voor deze toevoeging uit te breiden met kritiek op het „bestaan van Israël.” Volgens de afgesplitste Luciana Berger, zelf Joodse, was dit de druppel. Door aan te pappen met de vijanden van Israël schrikt Labour Joden af, en trekt ze de verkeerde mensen aan.

De afsplitsingen geven aan dat beide partijen ruimte open laten in het politieke midden. De „zeloten” hebben niet alleen de Conservatieve partij gekaapt, maar ook Labour. Beide bewegingen zijn vanouds pragmatische volkspartijen, die gericht zijn op het midden. Maar door alle tumult van de afgelopen jaren, is er een hang naar uitersten.

Wijze mensen hebben de matigheid altijd als deugd aangeprezen. De apostel Paulus noemt het in Galaten 5 zelfs als „vrucht van de Geest.” Maar feit is dat de matigheid in spannende tijden onder druk komt. Zodra identiteit ter discussie komt, beginnen radicalen zich te roeren. Ze eisen duidelijkheid en noemen de gematigden slapjanussen.

De spanning rond brexit leent zich uitstekend voor deze polarisatie. Zo bezien valt de omvang van de Independent Group met elf leden nog alleszins mee.

Wat betekenen deze afsplitsingen voor brexit? Op zijn minst dat May het nóg moeilijker krijgt. Met nog 35 dagen naar 29 maart zijn zo’n beetje alle scenario’s mogelijk. De druk kan de premier echter ook helpen om toch een doorbraak te forceren. Maar het doen van voorspellingen lijkt nu niet verstandig.