Elke leerling uit groep 8 krijgt een schooladvies mee voor het voortgezet onderwijs. Op dit schooladvies zijn uitzonderingen te maken, wanneer de uitkomst van de eindtoets hoger uitpakt dan verwacht (zie ”Zo komt advies tot stand”).

Uit cijfers van het CBS blijkt dat 8 procent van de adviezen na de eindtoets wordt bijgesteld. Volgens CDA, D66, CU en VVD is dit te weinig. De regeringspartijen denken dat lager opgeleide ouders het initiatief niet durven te nemen voor een heroverweging van het advies. En dus pleiten ze ervoor om het schooladvies pas na de eindtoets te geven, zodat de resultaten daarvan worden meegewogen.

Arjan Harskamp (42), directeur van de Gomarusschool in Leiderdorp en de Rehobothschool in Alphen aan den Rijn, herkent zich niet in het beeld dat alleen mondige ouders aankloppen na een hoger toetsresultaat. „Meestal maken we als school zelf een heroverweging als een leerling hoger scoort op de eindtoets. Dat is niet afhankelijk van het initiatief van de ouders. Mijn ervaring is dat er geen schokkende verschillen zijn tussen het schooladvies en de resultaten van de eindtoets.”

De basisschooldirecteur ziet dan ook niets in de plannen van de regering om het schooladvies pas na de eindtoets te geven. „We hebben voldoende informatie om gedegen advies aan ouders te geven. Daarvoor hebben we de eindtoets niet nodig. Het is voor ons eerder een uitdaging om kinderen die al ingeschreven staan, het nut van de eindtoets in te laten zien. We zeggen altijd dat dit het visitekaartje is dat ze meenemen het voortgezet onderwijs in.”

Concentratie

De waarde van het schooladvies is volgens de directeur een stuk hoger dan de resultaten van de eindtoets. „In het schooladvies wegen we resultaten van eerdere Cito-toetsen mee, maar ook concentratie en de manier van huiswerk maken. Het kan zijn dat een leerling qua scores havo aankan, maar door zijn huiswerkhouding toch beter een niveau lager kan instromen.”

Ook Koos van der Tang (60), directeur-bestuurder van de Stadhouder Willem III-school in Ede, vindt een verlaat advies geen meerwaarde bieden. „De huidige situatie werkt goed. Uit eigen onderzoek blijkt dat veel van onze leerlingen in het voortgezet onderwijs op hetzelfde niveau blijven als waar ze op starten.”

Op de Edese basisschool is het schooladvies leidend voor de plaatsing van leerlingen. Pakken de resultaten van de eindtoets hoger uit, dan kunnen ouders vragen om het advies te heroverwegen. „Dit gebeurt weinig”, geeft Van der Tang aan. „Niet omdat ouders het niet de moeite waard vinden om hun kind nogmaals te bespreken, maar omdat het gesprek over het advies al in februari heeft plaatsgevonden. Het kan zijn dat er tijdens dat gesprek al twijfel was over het niveau van de leerling. Als de eindtoets dan hoger aangeeft, bespreken we dat met de ouders. Formeel ligt het initiatief van de heroverweging bij de ouders.”

Van der Tang heeft niet de indruk dat alleen mondige ouders aan de bel trekken bij een beter toetsresultaat. „Dat ligt ook aan de populatie van onze school. Er is veel openheid tussen school en ouders. Een nieuw systeem is voor ons niet nodig.”

Hebben de basisscholen geen behoefte aan de plannen voor een verlaat schooladvies, de middelbare scholen vrezen een ronduit onwerkbare situatie. „Oei, wat laat”, was de eerste reactie van locatiedirecteur Kees van Duivendijk (40) van het Calvijn College in Goes toen hij over de plannen van de regering las. „Het wordt voor ons onmogelijk om alle leerlingen goed in te delen als we tot op het laatste moment moeten afwachten hoeveel vwo-, havo- en vmbo-leerlingen we hebben. Dat heeft consequenties voor de ruimte en het personeel dat nodig is.”

Van Duivendijk verbaast zich over de grote belangstelling voor de eindtoets. „Niet alleen cognitieve resultaten zijn belangrijk, ook leerlingkenmerken. Een basisschool trekt ruim zeven jaar met een leerling op, dus kan een gedegen schooladvies geven.”

Zorg

Een klein aantal leerlingen blijkt op het Calvijn College op een lager niveau te zijn ingestroomd dan hij of zij aankan. „In de eerste twee jaren kunnen leerlingen daarom nog gemakkelijk van niveau veranderen, als blijkt dat dit beter voor hen is.”

Ook Herman den Hollander (55), locatiedirecteur van het Wartburg College, locatie Marnix in Dordrecht, noemt een verlaat studieadvies „niet gewenst.” „We hebben de tijd tussen de aanmelding en het nieuwe schooljaar nodig. Zeker in situaties dat een leerling extra zorg nodig heeft.”

Gaat het plan van de regering door, dan zou Den Hollander uiterlijk in april de nieuwe aanmeldingen willen hebben. „Het advies van de basisschool blijft voor ons leidend. In 95 procent van de gevallen is dat juist. De eindtoets moet dan dus naar voren.”

Zo komt advies tot stand

Op basisscholen stelt de groepsleerkracht van groep 8 samen met de directeur (en soms de groepsleerkracht van groep 7) al in januari of februari een schooladvies op. Dit doen zij op basis van de resultaten van leerling-volg-systeemtoetsen die de leerling in zijn hele schooltijd heeft behaald. In april volgt dan alsnog een eindtoets (de voormalige Cito-toets). Pakt het resultaat daarvan hoger uit dan het schooladvies, dan kan een school het advies op initiatief van de ouders heroverwegen.

Voor 2014 werd het schooladvies na de Cito-toets gegeven, die plaatsvond in februari.