„D-day”, jubelde de Vlaamse minister van Dierenwelzijn Ben Weyts van de Vlaams-nationalistische N-VA in 2017 op twitter, toen de wet tegen onverdoofd slachten door het Vlaamse parlement kwam. Die bepaalde dat het per 1 januari 2019 gedaan moest zijn met de praktijk, ook in het geval van rituele slacht.

Maar voor wie was de wet eigenlijk een D-day? Toch zeker niet voor de dieren. De praktijk is dat joden en moslims in Vlaanderen nu simpelweg verder kijken voor hun vlees. „We halen nu onze kip uit Frankrijk, rund uit Polen en Litouwen”, zei een Joodse restauranteigenaar uit Antwerpen deze week in het NRC.

De ironie is dat er dus geen dier minder onverdoofd wordt geslacht, maar dat het probleem zich enkel verplaatst. Dat was te voorzien geweest. Want natuurlijk zullen „de islamitische en de joodse gemeenschap (…) hun religieuze verplichtingen niet verzaken”, stelde de Europese Raad van Islamitische en Joodse Leiders (MJLC) in januari in een verklaring.

Daarmee is het effect van de maatregel op het gebied van dierenwelzijn nihil, of je moet meer waarde toekennen aan een Belgische kip boven een Franse. Het netto effect is enkel dat er meer autokilometers worden gemaakt, omdat er meer vlees moet worden geïmporteerd. Tel uit je winst. Zonder Europese consensus is een verbod op ritueel slachten dus vooral symboolpolitiek.

Natuurlijk is die redenering een beetje flauw. De Vlaamse regering gaat nu eenmaal over Vlaanderen. Maar het is te begrijpen dat religieuze minderheden zich bij dit soort wetten afvragen of het wel alleen om dierenwelzijn gaat. „Het is onmogelijk om de ware intenties van mensen te kennen”, zei de Antwerpse rabbijn Yaakov David Schmah vorige maand in The New York Times. „Tenzij mensen duidelijk uitspreken wat ze denken, maar de meeste antisemieten doen dat niet.”

Het is nog aannemelijker dat er anti-islamitische sentimenten meespelen. De Belgische Jood Pinkas Kornfeld, lid van de Europese Raad voor Koosjer Slachten, sprak na aanname van de wet in 2017 over ‘collateral damage’ voor de joden van een agenda om de moslimgemeenschap te treffen.

Religieuze minderheidsgroepen krijgen hoe dan ook het gevoel niet meer echt welkom te zijn. „De uitspraak die steeds opnieuw door Europese leiders en politici wordt gebezigd: „Europa zonder Joden is geen Europa”, wordt niet meer dan een holle frase”, schreef het MJLC in januari.

Er is nog een kans dat de Vlaamse wet wordt teruggedraaid. Er loopt een zaak bij het Europees Hof van Justitie. Het moet beoordelen wat hier zwaarder weegt: vrijheid van godsdienst of de wet die onverdoofd slachten verbiedt.

De Tilburgse rechtsgeleerde Gerhard van der Schyff maakte in 2015 in het ”Tijdschrift voor Religie, Recht en Beleid” duidelijk dat een soortgelijke Deense wet wat hem betreft de toets van het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens niet kan doorstaan. Een democratische samenleving moet „ruimte (laten) voor de wil van de meerderheid, maar ook voor de belangen van de minderheid.” Dat is een wankel, maar cruciaal, evenwicht.