Ruim honderd westerse academici en oud-diplomaten riepen de Chinese regering vorige week op te stoppen met haar gijzeldiplomatie. In hun brief aan president Xi Jinping hekelen de briefschrijvers de arrestatie van twee Canadezen, de onderzoeker Michael Kovrig en ondernemer Michael Spavor; ze zouden „de nationale veiligheid in gevaar” hebben gebracht. Waarom Canadezen? Dat moest verband houden met een andere arrestatie, die van Meng Wanzhou, topmanager van het Chinese telecombedrijf Huawei, vorige maand. Het had er alles van dat met de dubbele arrestatie China wraak nam voor het Canadese optreden tegen de Huawei-manager. Gijzeldiplomatie dus; niet door een obscure guerrillabeweging, maar door de Chinese overheid.

Het werd nog zotter. Op 14 januari werd een andere Canadees slachtoffer van de Huawei-affaire. Robert Lloyd Schellenberg was vier jaar geleden veroordeeld tot vijftien jaar cel wegens drugssmokkel. Eind vorig jaar werd dat terzijde geschoven. Op 14 januari hoorde Schellenberg een nieuw vonnis: de doodstraf.

Uit alles is duidelijk dat China de arrestatie van de Huawei-topvrouw hoog opneemt. Meng, de 46-jarige dochter van Huaweis oprichter en huidige topman Ren Zhengfei, werd op aandringen van buurland Amerika door Canada opgepakt. De Amerikanen verdenken Meng ervan het sanctiebeleid tegen Iran te hebben ontdoken en willen haar uitlevering. Ze staan op het punt daarvoor bij Canada een verzoek in te dienen. Tot die tijd heeft Meng huisarrest (die ze mag uitzitten in haar kapitale villa in Vancouver).

De Chinezen reageerden woedend op de Canadees-Amerikaanse actie. Omdat Huawei door Peking wordt gezien als hét paradepaardje van de Chinese economie, werden de VS er al snel van verdacht de opmars van China als economische wereldmacht te willen dwarsbomen.

Beetje gelijk

Heeft Xi niet een beetje gelijk met die verdachtmaking? Huawei geldt sinds 2010 als de grootste producent van telecommunicatietechnologie en is actief in 170 landen. In 2017 verdrong het Apple van plek twee op de lijst van grootste smartphonefabrikanten (het Zuid-Koreaanse Samsung staat nog altijd op nummer één).

Er is ook een ander verhaal. In zijn boek ”China’s Economy, what everyone needs to know”, omschrijft Arthur Kroeber grote private bedrijven in China als pionnen van de staat. Ze zijn minder privaat dan naarbuiten toe lijkt.

Dat hadden de Amerikanen ook al begrepen. Was Huawei-CEO Ren Zhenfei niet jarenlang hoofd technische dienst in het Chinese Volksleger? En bleef hij ook tijdens zijn Huawei-jaren de band met het leger niet koesteren?

Begin vorig jaar waarschuwden drie Amerikaanse veiligheidsdiensten burgers om af te zien van de aankoop van een Huawei-telefoon vanwege een veiligheidsrisico. Wie de Chinese wetgeving erop naslaat, wordt in dat wantrouwen versterkt. Zo staat in artikel 7 van de Wet op de Staatsveiligheid dat zowel burgers als bedrijven verplicht zijn om deel te nemen aan geheime dienst-activiteiten indien daartoe verzocht wordt. Plaats van handelen –binnen- of buitenland– maakt daarbij geen verschil.

Nu Huawei bezig is om met haar telecommunicatietechnologie de wereld te veroveren, knelt deze vraag steeds meer: in hoeverre hebben we hier te maken met een verkapte spionagedienst?

Tal van landen wachten het antwoord daarop niet af en sluiten Huawei uit als zakelijke partner, bijvoorbeeld om het voor veiligheid uiterst kwetsbare 5G-netwerk voor mobiele telefonie te realiseren.

Diefstal

De VS verdenken Huawei sowieso al van daadwerkelijke diefstal van intellectueel eigendom. Zo zou kennis over een nieuwe technologie van T-mobile (”Tappy”) zijn doorgesluisd naar China. Ook Polen kreeg ermee te maken: twee medewerkers zijn daar opgepakt op verdenking van het illegaal toe-eigenen van intellectueel eigendom.

Intussen zorgt China’s gijzeldiplomatie voor hoofdpijn bij de Canadezen; die wachten met spanning het Amerikaanse verzoek om uitlevering van Weng af. Dat moet vóór 30 januari zijn ingediend.

Of gaat president Trump die uitlevering niet vragen, en hoopt hij daarmee de sfeer tussen hem en president Xi te verbeteren? Dat is hard nodig nu de zich voortslepende handelsoorlog tussen de twee om een oplossing vraagt.

Vrijlating van Meng door Canada zou die van de twee Canadezen aan Chinese kant tot gevolg kunnen hebben. En wellicht ook het terugdraaien van de doodstraf voor Schellenberg.