Het zuidelijkste punt van Patagonië en daarmee van het Amerikaanse continent is Tierra del Fuego ofwel Vuurland, een onherbergzaam gebied met een winter die wel vijf maanden duurt. Het weerbericht voor Patagonië heeft slechts twee opties: het waait hard of het waait erg hard. Op Vuurland geldt meestal de tweede optie.

De hoofdstad Ushuaia is de zuidelijkst gelegen stad ter wereld: 3000 kilometer verwijderd van Buenos Aires, maar slechts 1000 van Antarctica. Geen wonder dat je er bij de haven een bordje aantreft met ”fin del mundo”: einde van de wereld. Hier houdt de bewoonde wereld op. Verder is er alleen nog het zuidpoolgebied, domein van de keizerspinguïn.

Zo hadden wij het zuidelijkste ‘uiteinde’ bereikt, waarover Jezus volgens Handelingen 1:8: na Zijn hemelvaart sprak. De apostelen zouden over Hem gaan getuigen tot aan de uiteinden van de aarde.

In het wereldbeeld van de oudheid stond het Middellandse Zeegebied centraal. De Romeinen spraken van ”mare nostrum”: onze zee. Voor hun besef hield de wereld op na Gibraltar, bij Cádiz aan de Spaanse westkust. Dat was het westelijkste uiteinde. Vandaar dat de apostel Paulus plannen had om via Rome een Spanjereis te ondernemen, zoals hij aan de Romeinen schrijft. Volgens de traditie is Paulus inderdaad in Spanje geweest, maar zijn missie heeft daar geen sporen nagelaten.

Vuurland kwam pas in de negentiende eeuw met het Evangelie in aanraking, door onder anderen rooms-katholieke missionarissen uit Italië. Pater Borgatello, die er 26 jaar werkte, rapporteerde: „In het uitgestrekte missieveld zijn twaalf priesters, vier catechisten, twintig hulpcatechisten en vijfentwintig zusters van Onze Lieve Vrouw van Bijstand werkzaam. Vanuit Punta Arenas (Chili) ondernemen de missionarissen elk jaar missiereizen over zee en gedeeltelijk over land, om de bewoners het Evangelie te verkondigen en onze heilige godsdienst te onderrichten.”

Al eerder was de anglicaanse zending actief in Vuurland, en wel vanuit de Falklands. De Argentijnen zeggen consequent Islas Malvinas. Sinds 1833 geldt die eilandengroep weliswaar als Brits overzees gebied, maar ze wordt nog steeds door Argentinië geclaimd. De anglicaan Thomas Bridges was de eerste blanke die zich tussen de Indianen op Vuurland vestigde. Hij raakte geïnteresseerd in de cultuur van de inheemse bevolking en stelde een woordenboek samen van hun taal naar het Engels.

„Getuigen tot aan de uiteinden van de aarde” betekent dus binnengrenzen overgaan en de uiterste grenzen opzoeken, maar met een bepaald doel: Jezus wilde dat het goede nieuws zich zou verbreiden tot waar de wereld ophoudt. Dat voert altijd ver van huis; zending is een internationale onderneming. Wel kunnen de uiteinden van de wereld blijkbaar verschillend zijn, afhankelijk van de tijd waarin je leeft en de plaats van waaruit je de omringende wereld bekijkt.

Bij verbreiding van het Evangelie kan behalve aan uitbreiding ook gedacht worden aan inbreiding, zoals dat tegenwoordig bij stadsontwikkeling gebeurt: er wordt niet alleen gebouwd aan de randen van de stad, maar ook binnen de bebouwde kom. Christenmigranten zien juist missionaire mogelijkheden in ons land. Ze zijn verbaasd en soms ook teleurgesteld over het seculiere karakter van de Nederlandse samenleving, aldus het recente rapport ”Christenen in Nederland” van het Sociaal Cultureel Planbureau. Het uiteinde van de aarde is dichterbij dan je denkt.

De auteur is hoogleraar Nieuwe Testament. Hij schrijft dit blog als lid van de gezamenlijke onderzoeksgroep BEST (Biblical Exegesis and Systematic Theology) van de Theologische Universiteiten in Apeldoorn en Kampen.