Tegenstanders willen eerst dat hij een andere toon aanslaat in het politieke debat. Vooraanstaande politici uit de Republikeinse Partij, zoals de fractieleiders in het Congres, gingen niet in op de uitnodiging van de president om mee te gaan naar Pittsburgh. Hun collega’s van de Democratische Partij wilden helemáál niet. De formele reden van Trumps partijgenoten was dat hun agenda het niet toeliet. Maar volgens medewerkers wilden ze niet meegaan omdat er veel kritiek is op de reacties van Trump op de moord in Pittsburgh.

Belangrijke leiders van de grote Joodse gemeenschap in Pittsburgh wilden de president ook niet zien. Ze achten hem medeschuldig aan de moord. Bovendien voelden ze wel mee met burgemeester Bill Peduto van Pittsburgh, die maandag zei dat een presidentieel bezoek op dinsdag te vroeg was omdat op die dag de slachtoffers werden begraven.

Trump ging toch, samen met zijn vrouw Melania en zijn dochter Ivanka met haar man Jared, die Jood is. Zijn verweer: Ik heb de komende week geen ruimte in mijn agenda omdat ik dan druk ben met de Congresverkiezingen. Tijdens zijn bezoek aan Pittsburgh bezocht de president de synagoge Tree of Life, waar hij werd ontvangen door rabbijn Jeffrey Myers. Die zei: „Hij is onze president. Hij is zeker welkom.”

Lees ook

Trump in Pittsburgh vanwege schietpartij synagoge

Niet alleen veel Joden, maar ook grote groepen Amerikanen kijken dezer dagen toch met een scheef oog naar de president. Zij stellen hem medeverantwoordelijk voor de aanslag, omdat hij volgens hen een klimaat stimuleert waarin de blanke suprematie wordt verheerlijkt. Trump wordt verweten dat hij alle minderheden, dus ook de Joden, in gevaar brengt.

Nepnieuws

Een brief met die strekking die de Joodse organisatie Bend The Arc begin deze week stuurde, heeft inmiddels van meer dan 10.000 Amerikanen adhesie gekregen. „Het geweld tegen Joden in Pittsburgh is het directe gevolg van uw invloed”, schrijven de opstellers heel stellig.

Direct na de aanslag veroordeelde Trump die scherp. Hij liet de vlag van het Witte Huis halfstok hangen. Maandag koos hij er echter toch weer voor de media tot volksvijand nummer één te verklaren. Met nepnieuws zouden zij een klimaat van haat en geweld stimuleren.

Zijn politieke opponenten vinden dat hij daarmee op de oude voet doorgaat, „terwijl juist nu een krachtig verweer tegen antisemitisme noodzakelijk is”, stelt een woordvoerder van Bend The Arc. „Hij leidt, zoals vaker, de aandacht af van het échte probleem in de Amerikaanse samenleving. We leven in een wereld van haat en nijd.”

Vicepresident Mike Pence zei dinsdag in een interview dat het niet juist is om een verband te zien tussen de politieke retoriek van Trump en de aanslag in Pittsburgh. „De president zegt, zoals altijd, in ronde bewoordingen hoe hij over de dingen denkt. Dat doet hij vooral om het gewone volk te bereiken. Dat is zijn stijl. Maar hij is geen antisemiet. Zeker niet.”

Hoewel het vertrouwen bij de Amerikanen in de vicepresident groter is dan in Trump, overtuigt dit standpunt de meesten niet. Temeer omdat Pence de achterliggende dagen zelf onder kritiek staat. Hij woonde in de staat Michigan een Joodse herdenkingsdienst bij voor de slachtoffers in Pittsburgh. Daarin ging de Messiaanse Jood Loren Jacobs voor. Daarmee zou Pence de ‘echte’ Joden op het hart hebben getrapt.

Deborah E. Lipstadt, hoogleraar Holocauststudies aan de Emory University, spreekt van „een zekere ironie” dat Trump beschuldigd wordt van antisemitische sympathie. „Nog geen jaar geleden werd hem verweten pro-Israël te zijn omdat hij de ambassade naar Jeruzalem verplaatste. En een van zijn belangrijkste vertrouwelingen is zijn schoonzoon Jared Kushner, een Jood.” Tegelijk is ze van oordeel dat Trump wel degelijk het antisemitisme aanjaagt. „Zijn constante kritiek op immigranten, zijn lofredes op de échte Amerikaanse volksaard, dragen bij aan een sfeer waarin minderheden zich niet veilig voelen.” Lipstadt noemt het terecht dat er nu alarm geslagen wordt.

Antisemitisme van links

Tegelijk vindt Lipstadt het „eenzijdig” om met de beschuldigende vinger alleen naar rechts-radicalen te wijzen. „Er is ook antisemitisme van links. Denk maar aan de anti-Israëllobby die kritiekloos de Palestijnen en Arabieren verdedigt en voortdurend beukt op het imago van Israël. Antisemitisme is er niet bij het gematigde midden, maar bij de extremen, zowel ter linker- als ter rechterzijde.”

Jacques Berlinerblau, hoogleraar Joodse beschaving aan Georgetown University in Washington, noemt de sociale media „een giftig en bedreigend wapen dat antisemieten inzetten.” Hij noemt de moord in Pittsburgh een slecht voorteken. „Het is nog maar het begin. En de geschiedenis heeft geleerd dat waar het altijd latente antisemitisme de kans krijgt zich nadrukkelijk te manifesteren, een beschaving op het punt staat ten onder te gaan. Amerika wachten zware tijden.”