Een gemêleerd gezelschap van religieuze en seculiere biologen, filosofen, leraren, theologen en wetenschapshistorici kwam eind augustus samen in het Lorentz Centrum van de Universiteit Leiden. „Vijf dagen lang hebben we nagedacht over de grensgeschillen tussen evolutiebiologie en scheppingstheologie”, vertelt dr. Duur Aanen, evolutiebioloog aan Wageningen University. Hij organiseerde de bijeenkomst samen met prof. dr. Gijsbert van den Brink, hoogleraar theologie en wetenschap aan de Vrije Universiteit Amsterdam.

Het resultaat is de ”Leidse Verklaring over Evolutie en Religie”, bestaande uit zeven stellingen over evolutie en religie. Dat document wordt dinsdagavond na afloop van het Nationaal Religiedebat in Amsterdam gepresenteerd. De verklaring is ondertekend door „een heel diverse groep deelnemers.” Slechts enkele participanten aan de sessies konden hun handtekening niet zetten.

Op de lijst staan de namen van 51 mannen en vrouwen uit binnen- en buitenland. Onder de Nederlanders bevinden zich prof. dr. Cees Dekker (Technische Universiteit Delft), prof. dr. ir. Henk Jochemsen (Wageningen University), prof. dr. mr. Herman Philipse (Universiteit Utrecht) en dr. Bert van Veluw, hervormd predikant te IJsselmuiden.

Dat er een dialoog ontstond tussen deelnemers uit verschillende vakgebieden was op zich al bijzonder, aldus dr. Aanen. „Sommige aanwezige biologen keken bevooroordeeld naar de theologie, maar hadden nog nooit een theoloog in levenden lijve ontmoet.”

Vanwaar deze verklaring?

„Er bestaat een constant spanningsveld tussen religie en wetenschap, dat mede veroorzaakt wordt door wederzijdse vooroordelen. Dat kom ik bijvoorbeeld tegen in het onderwijs aan studenten. Soms heeft een student er problemen mee dat de evolutiebiologie onderwezen wordt. Ik vind het schrijnend als mensen de feiten ontkennen vanuit religieus perspectief.”

Waarom vindt u dat?

„Omdat men mijns inziens onterecht denkt dat de wetenschap antireligieus is. De wetenschap kan juist per definitie niets zeggen over religie. Al zijn er ook wetenschappers, zoals de Britse bioloog Dawkins, die op basis van de wetenschap uitspraken doen over het bestaan van God of de zin van het bestaan. Dat gaat mij te ver. Je kunt vanuit de wetenschap niet bewijzen dat God bestaat, maar evenmin dat God níét bestaat. Ook is de evolutietheorie er niet om morele betekenissen aan te ontlenen. Anderzijds vind ik, samen met de opstellers van de verklaring, dat je de schepping niet kunt verklaren vanuit een tekst met een morele of zingevende betekenis, zoals de eerste hoofdstukken van Genesis.”

De verklaring pleit ervoor dat de evolutietheorie wordt onderwezen op zowel bijzondere als openbare middelbare scholen, op een wijze die haar onderscheidt van ideologische interpretaties ervan. Wat wordt daarmee concreet bedoeld?

„Het onderwijzen van de evolutietheorie is in Nederland een verplicht onderdeel van de biologieles. Dat leidt soms tot problemen, bijvoorbeeld als de evolutietheorie strijdt met de identiteit van een school. Daarom hebben we tijdens de sessies docenten van christelijke scholen uitgenodigd om hierover na te denken.

Je moet leerlingen en studenten behoeden voor valse keuzes. Daarmee bedoel ik dat in het onderwijs duidelijk moet worden dat er een onderscheid is tussen religie en wetenschap. Dat is iets heel anders dan het stellen dat de wetenschap antireligieus is.”

Maar op school de Bijbel gebruiken als bron om de schepping uit te verklaren, gaat volgens u dus te ver?

„Daar moet je niet aan beginnen, nee. Dat druist in tegen de wetenschappelijke consensus.”