Holterhues werkte zeventien jaar bij de ideële Triodos Bank. Sinds mei 2017 is hij directeur van het sociale beleggingsfonds Oikocredit Nederland. De dag waarop Lehman Brothers omviel, kan hij zich niet meer zo duidelijk voor de geest halen. „Pas later beseften we de gevolgen. Ik herinner me wel dat er in die tijd veel concurrentie was tussen de banken, ook hier in Nederland. Toen de overheid de grote banken te hulp moest komen, kwam er veel kritiek op de sector. Dat gold niet voor Triodos Bank. Wij werden gezien als een voorbeeld, maar daar hebben we ons nooit op laten voorstaan. Want hoe je het ook wendt of keert, wij waren zelf ook onderdeel van de bancaire sector.”

Het was destijds heel gebruikelijk dat banken met ingewikkelde financiële constructies probeerden om hoge rendementen te halen. De grote risico’s die dat met zich meebracht, deden vanaf 2008 menige instelling de das om. Triodos deed daar niet aan mee. De bank werkt uitsluitend in de ”echte” economie: alleen het geld van de eigen klanten –spaarders en beleggers– wordt uitgeleend, en wel aan ondernemers en organisaties die zich inzetten voor „positieve maatschappelijke, ecologische en culturele veranderingen”, zeg maar: ondernemers en organisaties die de wereld willen verbeteren.

Hoe kijkt u terug op de periode rond 2008?

„Kort voor de val van Lehman Brothers was ik in New York. Ik herinner me een groot gebouw op 5th Avenue (de duurste winkelstraat ter wereld, TR) waar een enorme reclame voor die bank op stond. Waar gaat het nou eigenlijk om? heb ik me toen afgevraagd. Financiële instellingen zijn intermediairs tussen mensen met geld en anderen die geld zoeken. Ze horen zich dienend op te stellen. Het gaat mis als de instelling een doel op zichzelf wordt, als alles draait om winst maken.

Ik heb me er nooit voor geschaamd om bankier te zijn. Banken vervullen een belangrijke rol in de samenleving. Bij Triodos werden we door de crisis bevestigd om door te gaan op ons eigen spoor. Dat werd gewaardeerd: wij zijn alleen maar blijven groeien. Dat geldt ook voor Oikocredit, waar ik sinds 2017 werk.”

Heeft de bankensector van de crisis geleerd?

„Ja en nee. De regels voor de banken zijn aanzienlijk verscherpt. Dat is externe druk, die de sector ervoor moet behoeden in dezelfde fouten terug te vallen. Maar aan de andere kant is er de natuurlijke neiging om steeds weer de mazen op te zoeken. Het komt erop aan hoe je als bankier je werk in je hart beleeft: wil je dienstbaar zijn aan de samenleving of gaat het vooral om jezelf en je bonus? Dat kun je met regels niet beïnvloeden.

Positief is dat mensen meer zijn gaan nadenken: wat doet een bank met mijn geld en kan ik daar wel achter staan? Er is meer belangstelling voor investeren in duurzaam ondernemen, niet alleen bij Triodos, maar ook bij de traditionele banken. Dat is een cultuurverandering waar ik voorzichtig positief over ben.”

Oikocredit verstrekt microkrediet aan kleine ondernemers in ontwikkelingslanden. Heeft het beleggingsfonds geleden onder de crisis?

„Tijdens de crisis is de rente fors gedaald. Daardoor is onze marge kleiner geworden. Maar onze klanten (onder meer kerken, stichtingen en particulieren, TR) gaat het allereerst om de projecten die wij steunen, niet om het hoogste rendement op hun geld. Wat dat betreft zie ik juist een positief effect van de crisis: er is een groeiende groep jonge beleggers die iets goeds willen doen voor de wereld. Oikocredit kreeg tijdens de crisis alleen maar meer middelen toevertrouwd, en dat gaat nog steeds door. Momenteel beheren we 1,3 miljard euro aan toevertrouwd vermogen, afkomstig van 56.000 beleggers onder wie zo’n 13.000 uit Nederland. Via bijna 700 partnerorganisaties helpen we 36 miljoen kleine ondernemers in 70 landen.”

Moeten we bang zijn voor een nieuwe crisis?

„Het zou naïef zijn om te verwachten dat die er niet meer komt. Toch heb ik de stille hoop dat de cultuurverandering door zal werken. Banken en financiële instellingen hebben tegenwoordig meer oog voor stabiliteit en voor relaties op langere termijn. Wat mijzelf betreft: de crisis heeft mij gestimuleerd om in deze sector te blijven werken, en dan specifiek bij een instelling die iets goeds wil doen voor de samenleving. Als christen kan ik niet God en tegelijk de Mammon dienen, maar alleen God. Daarom dien ik geld ook tot Zijn eer in te zetten.”