Het Palestijnse Centrum voor Beleid en Onderzoek in Ramallah en het Tami Steinmetz Centrum voor Vredesonderzoek van de Tel Aviv Universiteit publiceerden deze week hun laatste onderzoek. Daaruit blijkt dat de steun voor een tweestatenoplossing onder Palestijnen tot 43 procent is gedaald, onder Israëliërs tot 49 en onder Joodse Israëliërs eveneens tot 43 procent.

Het rapport is gebaseerd op een opiniepeiling onder duizenden Palestijnen en Israëliërs. De peiling heeft een foutmarge van ongeveer 3 procent. De Europese Unie, de Verenigde Naties en de Japanse regering financierden het onderzoek.

De alternatieven voor een tweestatenoplossing scoren echter nog lager. Dat is begrijpelijk want de meerderheid van de Israëliërs en de Palestijnen ziet heel goed in dat de gevolgen daarvan ongewenst zijn. Zo zou de oprichting van één democratische staat betekenen dat de huidige Joodse staat opgaat in een Joods-Palestijnse staat. Datzelfde geldt dan ook voor een (nog op te richten) Palestijnse staat.

Annexatie zonder volle rechten voor de andere groep zou een vorm van apartheid betekenen. Verbanning van Palestijnen of Joden houdt etnische zuivering in en dat is een oorlogsmisdaad. Er is ook een groep die een tweestatenoplossing noch een alternatief ziet zitten.

De organisatoren van het onderzoek laten het hoofd echter niet helemaal hangen. Naar hun mening én die van hun financierders is de tweestatenoplossing echt de enige oplossing. Dr. Dahlia Scheindlin, die het onderzoek uitvoerde voor het Steinmetz Centrum, wees erop dat de houding van het publiek niet vastligt. Die verandert bij wisselende omstandigheden en door nieuwe mogelijkheden die onderhandelingen op een bepaald moment kunnen bieden.

Dr. Khalil Shakiki van het Palestijnse Centrum voor Beleid en Onderzoek toonde aan dat als bepalingen van een vredesakkoord worden veranderd dat de mate van steun onder de bevolking kan beïnvloeden. De publieke opinie is maakbaar en de steun voor een tweestatenoplossing dus ook, is Shakiki’s overtuiging.

Dat kan allemaal waar zijn, maar komt die omslag er ook? Er is weinig reden tot hoop op zo’n positief scenario. Wat als het publiek, via sociale media opgezweept door politici en zwart-wit denkende opinieleiders, ieder compromis verwerpt en kiest voor voortzetting van het conflict? Wat als gematigde en vredesgezinde krachten het onderspit delven en geestdrijvers en populisten het voor het zeggen krijgen?

De kans dat een tweestatenoplossing er komt is klein. Niet dat die onmogelijk is, maar de wil ontbreekt om compromissen te sluiten en die zijn nodig om zo’n tweestatenoplossing mogelijk te maken. Er blijft altijd de hoop dat er politieke leiders opstaan die wel water bij de wijn willen doen, maar de kans is klein dat die zich zullen aandienen.

Europese politici moeten dat alles onder ogen zien. Ze doen er goed aan nu alvast na te denken over alternatieve keuzes en beleid in het ‘posttweestatentijdperk’.

Doorgaans kennen de heren en dames in Brussel een grote realiteitszin. Waarom zouden ze ten aanzien van de kwestie Israël nu hun kop in het zand steken?