Afrikaanse burgers vluchten in bitcoins
Hyperinflatie en wanbeleid door overheden drijven Afrikaanse burgers ertoe te investeren in cryptovaluta, zoals de bitcoin. Experts zien kansen, maar waarschuwen ook voor de risico’s.
Cryptovaluta worden verhandeld via internet en zijn dus niet plaatsgebonden. De transacties worden opgeslagen in de blockchain, een database. Een groep met elkaar verbonden computers legt de transacties vast. Anders dan bijvoorbeeld bij het betalen met een creditcard worden cryptovaluta niet gereguleerd door de overheid en zijn er geen tussenpersonen zoals banken nodig.
Bitcoin, Litecoin, XRP, Dash, Lisk en Monero zijn enkele bekende cryptovaluta. In Afrika is de bitcoin verreweg het grootst. Investeerders gokken erop dat deze munt de toon in het digitale tijdperk gaat aangeven.
Alternatief
„Je hoort zelden iets over Afrika als het gaat om de grootste markten voor cryptovaluta, maar deze markt zou weleens heel groot kunnen worden”, zegt Rakesh Sharma, een technologiejournalist. Sharma constateert dat burgers in Afrikaanse landen met een hoge inflatie mogelijk zullen kiezen voor cryptomunten. „Deze digitale valuta bieden een alternatief voor het soms desastreuze beleid van centrale banken.”
De inflatie in Zuid-Sudan bedroeg 102 procent tussen september 2016 en september 2017, volgens de Wereldbank. Andere landen die dubbele cijfers noteren, zijn Egypte, Ghana, Malawi, Mozambique, Nigeria, Zambia en Zimbabwe. Het is geen verrassing dat enkele van deze landen behoren tot de belangrijkste bitcoineconomieën van Afrika.
De belangrijkste Afrikaanse bitcoinlanden zijn Botswana, Ghana, Kenia, Nigeria, Zuid-Afrika en Zimbabwe, volgens gobitcoin.io, een Afrikaanse website met nieuws over de bitcoin. De BBC meldde onlangs dat de bitcoin ook in Uganda steeds populairder wordt. Toen de inflatie in Zimbabwe in 2015 sterk toenam en de autoriteiten biljetten van 100 biljoen Amerikaanse dollar moesten drukken (die elk maar 40 dollar waard waren), zochten sommige Zimbabwanen hun voordeel bij de bitcoin. „Zimbabwanen en burgers van andere Afrikaanse landen zien de bitcoin als alternatief voor de lokale munt, die soms geplaagd wordt door hyperinflatie”, licht Emmanuel Tokunbo Darko van ICO Watch List toe, een platform over cryptomunten.
Geen garantie
De GSM Association, die de belangen behartigt van mobiele operators wereldwijd, schat dat er in 2020 tegen de 725 miljoen Afrikanen een mobiele telefoon hebben. Dat betekent dat zij ook de middelen hebben om digitale munten te kopen.
Dat Afrikaanse regeringen op dit moment de cryptovaluta niet reguleren, kan de groei van deze valuta stimuleren. Er is echter geen garantie dat dat in de toekomst zo blijft. Het is niet zo dat ze niet willen, er is waarschijnlijk eerder sprake van onvermogen om cryptovaluta te reguleren, zoals bleek bij de Nigeriaanse centrale bank. Nigeria kampt momenteel met 12 procent inflatie en gaf aan geen invloed te hebben op de bitcoin, „net zoals niemand internet kan reguleren. Het is niet van ons.”
Uit angst voor het ineenstorten van de banken of de oneigenlijke toe-eigening van geld door de overheid kunnen burgers die in instabiele landen leven en die geen toegang hebben tot banken, zich aangetrokken voelen tot digitale munten. „Bij bitcointransacties worden de traditionele procedurele knelpunten omzeild die banken en financiële dienstverlening plagen”, zegt Darko.
Vijftien nieuwe platforms
De afgelopen jaren gingen in Afrika vijftien nieuwe platforms of andere activiteiten rond cryptovaluta van start. De Zuid-Afrikaanse Luno Exchange, opgericht in 2013, was echter de eerste met Afrika als thuisbasis. Het platform zegt inmiddels 1,5 miljoen klanten te hebben in meer dan 40 landen wereldwijd.
Andere initiatieven, vooral op het gebied van geldtransfers, ontstonden in diverse landen. Tot deze diensten behoren onder meer Abra, dat opereert in Malawi en Marokko, GeoPay in Zuid-Afrika, BitMari in Zimbabwe, en Kobocoin. Die laatste heeft zijn basis in Londen, maar werd gelanceerd door de Nigeriaanse ondernemer Felix Onyemechi Ugoji.
BitPesa startte in 2013 in Kenia en faciliteert geldtransfers in Afrika en daarbuiten, van en naar de mobiele portefeuilles van klanten. Localbitcoins.com in Kenia zegt eind 2017 een handelsvolume van meer dan 1,8 miljoen dollar te hebben genoteerd. „Ik ben in september 2017 begonnen met het minen van bitcoins”, zegt Gladys Laboi uit Nairobi (Kenia). „Het is de beste business die ik tot nu toe geprobeerd heb. In zes maanden tijd heb ik 800 dollar verdiend, terwijl ik 700 dollar geïnvesteerd had.”
Imiteren
Om niet achter te blijven, ontwikkelen sommige overheden ook digitale activiteiten. In Tunesië zag de eDinar het licht, een door de overheid uitgegeven digitale munt.
Senegal werkt aan de eCFA die, als hij succesvol wordt, geïmiteerd kan worden door andere Franstalige landen in Afrika. In de nabije toekomst zullen er meer cryptomunten in Afrika komen die worden uitgegeven door overheden, voorspelt Shireen Ramjoo, ceo van Liquid Crypto-Money, een Zuid-Afrikaans consultancybureau.
Veel experts uit de industrie verwachten dat cryptomunten een blijvertje zijn. Dat bitcoingebruikers geld kunnen sturen naar iedereen met een internetverbinding tegen een relatief lage vergoeding en zonder tussenkomst van een derde partij, is een voordeel dat de standaard, door de overheid uitgegeven valuta niet kunnen bieden.
De transacties zijn bovendien anoniem en de gegevens van gebruikers zijn veilig. Er is weinig kans op identiteitsdiefstal, wat bij andere vormen van digitale betaling wel een gevaar is.
Risicovol
Andere analisten zien cryptomunten echter als een risicovolle investering. Zij verwijzen naar de crash in februari, toen de bitcoin zakte naar een koers van 8700 dollar. In december 2017 was de koers nog 20.000 dollar. Manasseh Egedegbe, een investeringsmanager in Nigeria, zegt dat de waanzinnige koersschommelingen van de bitcoin lijken op de ”dot-com bubble” rond de millenniumwisseling.
Daarnaast worden cryptovaluta veel gebruikt door criminelen. In 2011 was de bitcoin volgens het Amerikaanse ministerie van Justitie de meest gebruikte munt door drugshandelaren.
Landen zoals Bangladesh, Ecuador en Kirgizië vinden dat de voordelen niet opwegen tegen de risico’s en hebben de bitcoin en ICO’s –digitale financiering voor start-ups buiten banken om– verboden.
De Zuid-Afrikaanse centrale bank zou volgens berichten in de media momenteel onderzoek doen naar cryptovaluta en mogelijk richtlijnen willen opstellen om innovatie te stimuleren. Die richtlijnen kunnen ook leiden tot regulering. In maart meldde The Sunday Times of Zuid-Africa dat 27.500 mensen, onder wie Zuid-Afrikanen, meer dan 50 miljoen dollar hadden verloren doordat ze bitcoins kochten van oplichters.
Belemmeringen
Afrika heeft wereldwijd het laagste internetgebruik. Slechts 22 procent van de Afrikanen beschikt over internet. Wereldwijd is dat gemiddeld 48 procent, blijkt uit cijfers van de International Communications Union. Dat tempert al te optimistische voorspellingen over de opmars van cryptocurrency en de blockchain op het continent. Ook de gebrekkige energievoorziening in veel landen belemmert de internettoegang, waar cryptovaluta grotendeels van afhankelijk zijn.
Sommige analisten vergelijken de bitcoin en andere cryptomunten met de zogeheten Ponzifraude, een methode die lijkt op een piramidespel. Toch nemen veel Afrikanen het risico en investeren in cryptovaluta. Andere experts, zoals Emmanuel Tokunbo Darko, zeggen dat Afrika innovatie moet omarmen. „Eerlijk gezegd heeft Afrika de blockchaintechnologie en cryptovaluta harder nodig dan welk ander deel van de wereld ook”, zegt hij.
