Tijdens de EU-top van de Europese Raad van regeringsleiders die donderdag en vrijdag in Brussel plaatsheeft, staan alle agendapunten in het teken van dat motto. Zo zal er worden gesproken over veiligheid en defensie, de nieuwe meerjarenbegroting en de brexit. Het Europese asiel- en migratiebeleid vormt echter het meest precaire onderwerp.

In de voorbije weken is het migratiedebat tot een kookpunt gestegen. Begin juni maakte de nieuw aangetreden Italiaanse regering vrijwel direct duidelijk dat het haar menens is met het nieuwe Italiaanse asielbeleid.

Zo maakte de Italiaanse regering begin juni een statement door het schip Aquarius met ruim 600 van zee geredde migranten, te verbieden om aan te leggen in een Italiaanse haven. Na wat getouwtrek werd dit schip toegelaten door Spanje, waar ook begin juni een regeringswissel was.

Druk opgeschroefd

Een ander schip met migranten mocht uiteindelijk in Malta aanmeren, maar wel op voorwaarde dat andere lidstaten opvarenden zouden opnemen. Nederland, als één van de acht bereidwillige lidstaten, neemt twintig migranten op humanitaire gronden op.

Ook lidstaat Oostenrijk, de aanstaande voorzitter van de EU, maakt niet geheel toevallig een statement waarmee de druk op de EU-top wordt opgeschroefd. Met de oefening ”Pro Borders”, waaraan 500 agenten en 220 soldaten met materieel deelnamen, werd afgelopen dinsdag in scène gezet hoe moet worden opgetreden tegen een grote groep migranten die de grensovergang bestormt.

„Een staat die in het ergste geval zijn grenzen niet meer effectief kan bewaken, verliest zijn geloofwaardigheid”, aldus de Oostenrijkse minister van Binnenlandse Zaken Herbert Kickl. Met de oefening heeft het land zijn eerste prioriteit van het EU-voorzitterschap –veiligheid en bestrijding van illegale migratie– willen onderstrepen.

Het eigenhandig sluiten van de grenzen door lidstaten lijkt een trend te worden. In Duitsland vormt het de inzet van een mogelijke kabinetscrisis. Als er tijdens de EU-top geen overeenstemming wordt bereikt over de migrantenkwestie, gaat de Duitse grens dicht voor migranten die al in een ander land zijn geregistreerd. Althans, dat is het ultimatum dat de voorman van de Beierse CSU en minister van Binnenlandse Zaken Horst Seehofer aan bondskanselier Angela Merkel heeft gesteld.

Spanningen

In aanloop naar de EU-top zijn de spanningen in de coalitie van CDU, CSU en SPD flink aan het oplopen. Aangezien er rekening mee moet worden gehouden dat het uitblijven van een resultaat op de top in Brussel tot de mogelijkheden behoort, maakt dat de kans aanmerkelijk groter dat het vierde kabinet-Merkel ten val wordt gebracht. Het afzonderlijk sluiten van de grens door lidstaten is Merkel een doorn in het oog. Zij pleit voor een Europese oplossing voor de kwestie.

De ontwikkelingen van de afgelopen week hebben het optimisme voor het vinden van een oplossing bepaald niet gevoed.