Naar aanleiding van het conflict besloot Hermans eind vorige week de directeur hoger onderwijs, J. Zuurmond, op non-actief te zetten. Scholten en Zuurmond zijn twee hoofdrolspelers in de ruzie. Scholten, een vertrouweling van Hermans, pleitte voor een centrale verdeling van het geld voor de scholen, zodat de afdeling financieel-economische zaken het toezicht zou behouden. De andere leden van de bestuursraad van het ministerie, onder wie Zuurmond, willen de verdeling en controle van de financiële middelen overlaten aan de afzonderlijke beleidsafdelingen. Daarom zou de afdeling van Scholten gereorganiseerd moeten worden.

De verhoudingen verslechterden verder toen Scholten tot de conclusie kwam dat er veel meer studenten in het hoger onderwijs stonden ingeschreven dan op grond van het aantal eindexamenkandidaten in het voortgezet onderwijs mogelijk zou kunnen zijn.

Toen er bovendien signalen kwamen vanuit het onderwijsveld dat er gesjoemeld was met studentenaantallen, bepleitte Scholten een accountantsonderzoek. Zuurmond en de directeur-generaal hoger onderwijs, J. Vrolijk, verzetten zich daartegen. Scholten kon de situatie eind januari niet meer aan en meldde zich ziek.

Hermans verdedigde maandag zijn besluit om Zuurmond op non-actief te zetten. Volgens de bewindsman is het voor de topambtenaar niet goed mogelijk op dit moment zijn directie te leiden. Zuurmond zou signalen over de fraude over het hoofd hebben gezien en is daardoor moeilijk in staat om nader onderzoek naar mogelijke andere fraudes op te sporen.

De bewindsman kondigde maandag ook aan dat alle besturen van universiteiten, hoger beroepsonderwijs en middelbaar beroepsonderwijs hun instelling moeten doorlichten om te kijken of ze hebben gefraudeerd met studentenaantallen.

Aanleiding voor de vraag is het onderzoek van Hermans’ interne accountantsdienst dat vorige week in de openbaarheid kwam. Daaruit blijkt dat zes hogescholen door foutieve studenteninschrijvingen bijna 30 miljoen euro ten onrechte hebben ontvangen.

Hermans doet in eerste instantie een beroep op de instellingen zelf om onderzoek te doen. Hij heeft vertrouwen in het zelfreinigend vermogen van het onderwijs. De minister zegt dat de koepels van de universiteiten (VSNU), hoger beroepsonderwijs (HBO-raad) en middelbaar beroepsonderwijs (BVE-raad) hun medewerking hebben toegezegd.

Een meerderheid van de Tweede Kamer, bestaande uit de fracties van PvdA en CDA, ziet niets in een intern onderzoek. Zij willen een externe partij, bijvoorbeeld de Algemene Rekenkamer, inschakelen.