Het rapport ”Kwetsbaar en eenzaam” van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) vergeleek de eenzaamheid van 55-plussers in 2016 met die uit 1996. De uitkomst: er zijn door de vergrijzing meer eenzame ouderen, maar zij zijn gemiddeld minder eenzaam dan leeftijdsgenoten twintig jaar geleden.

Dat ouderen minder eenzaam zijn, zou komen doordat ze vaker over een groter en diverser sociaal netwerk beschikken dan hun leeftijdgenoten in de jaren negentig. Andere redenen voor de afgenomen eenzaamheid zijn het hebben van een partner en een groter gevoel van regie over het eigen leven.

Vrijwilligers

„De politiek wil dat ouderen zo lang mogelijk thuis blijven wonen. Daardoor missen ze de creatieve activiteiten, koffiemomenten en het contact met verzorgers die ouderen in een bejaardentehuis wel hebben”, reageert Esther Schinkelshoek van de Nederlandse Patiëntenvereniging (NPV).

Volgens het SCP-rapport zijn 85-plussers die in een verpleeghuis verblijven minder eenzaam dan zelfstandig wonende leeftijdgenoten. „Doordat ouderen tegenwoordig zo lang mogelijk thuis moeten blijven wonen, groeit die groep met eenzamen sterk”, reageert Schinkelshoek.

Dat het aantal eenzamen groeit, merkt de NPV aan de sterke toename van vraag naar vrijwilligers. De 6000 vrijwilligers die de hulporganisatie in 2017 had, verleenden samen 144.000 uur hulp. „In 2015 hadden we nog maar 2400 eigen vrijwilligers.”

Mantelzorgers

De NPV-vrijwilligers zijn er volgens Schinkelshoek vooral om mantelzorgers te ondersteunen. „Doordat zij tegenwoordig in toenemende mate voor bijvoorbeeld hun ouders moeten zorgen, houden ze weinig tijd over voor hun eigen sociale leven.”

Vrijwilligers zijn volgens Schinkelshoek van onschatbare waarde. „Ik hoorde laatst van een vrouw die de hele week voor haar hulpbehoevende man moest zorgen. Dankzij een van onze vrijwilligers kon ze iedere week één uur gaan tennissen. Het kopje koffie dat ze daar met haar vriendinnen dronk, was voor haar al genoeg om er een hele week tegen aan te kunnen. Had ze dat ontspannende moment niet, dan zou ze het niet volhouden.”

Volgens seniorenorganisatie KBO-PCOB laat de toename van het aantal eenzamen vooral zien dat het een „omvangrijk en gecompliceerd” maatschappelijk probleem is. Directeur Manon Vanderkaa: „Eenzaamheidsbestrijding is geen oploskoffie; er zijn geen eenvoudige oplossingen. Het is daarom een uitdaging voor iedereen.”

Ruim de helft van de mensen van 18 jaar en ouder die een beroep doen op de Wet maatschappelijke ondersteuning voelt zich volgens het SCP-rapport eenzaam. Volgens Vanderkaa is de politiek nu aan zet. Ze zou graag zien dat gemeenten met lokale organisaties en verenigingen eenzaamheid aanpakken.

KBO-PCOB heeft al eerder geconstateerd dat meer aandacht voor zingeving en levensvragen in het verpleeghuis gewenst is.