Terwijl het gasaanbod in Europa afneemt, blijft de vraag naar gas vooralsnog stijgen. Rusland en Duitsland springen in dat economisch lucratieve gat met een pijpleiding die naast de huidige Nord Stream op de bodem van de Baltische Zee komt te liggen: Nord Stream 2.

Volgens het Russische staatsgasbedrijf Gazprom kan Nord Stream 2 het tekort aan gas „op een betrouwbare, duurzame en betaalbare manier” aanvullen. Russisch gas is goedkoper en de verwachting is dat meer landen het zullen afnemen als er meer van geleverd wordt.

Toen de Russische president Vladimir Poetin en de Duitse kanselier Angela Merkel vorige maand lieten weten positief te staan tegenover de nieuwe pijpleiding, kon dat bij veel Europese landen en de VS op weinig applaus rekenen.

Gazprom heeft vijf oliegiganten achter zich staan, waaronder het Nederlandse Shell. Rusland heeft met het project de steun van Nederland en Frankrijk. In Oost- en Zuid-Europa wordt er echter met achterdocht gekeken naar de plannen achter het Russisch-Duitse pact.

De Europese Unie schat dat de pijpleiding de kosten van gas in West-Europa zal doen dalen, maar in Oost-Europa zal die weer licht stijgen.

Het probleem is dat Europa afhankelijker wordt van Rusland en dat is wat de meeste landen nu juist willen voorkomen.

Een medewerker van de Russische Sberbank, Alex Fak, onderzocht wie het meest zou verdienen aan de pijplijn. Dat zijn de contracteigenaren. Toevallig of niet, dat blijken allemaal goede vrienden van Poetin. Na dit onderzoek werd Fak direct ontslagen. Volgens Fak is het project voor Poetin een combinatie van zelf veel geld verdienen, het tevreden houden van de rijke kliek om hem heen (die er ook graag beter van wordt) en het bemachtigen van een betere geopolitieke positie. Wat dat laatste betreft: door het project verstevigt de Russische president de belangen van Rusland in Europa en tegelijkertijd verzwakt hij de solidariteit en de eenheid binnen de Europese Unie en de NAVO.

Ook de Verenigde Staten zien in het project een bedreiging van hun belangen in Europa. De regering-Trump zwaaide daarom met sancties tegen energieconcerns uit Rusland en Duitsland als de plannen zouden doorgaan. Trump uitte zijn ergernis over het feit dat Duitsland wel geld vrijmaakt voor het miljardenproject met Rusland, maar geen geld besteedt aan defensie. Daarmee geeft Merkel volgens Trump aan dat zij de economische relatie met Rusland belangrijker vindt dan de militaire samenwerking met de VS.

Doorvoer

Ook veel Centraal-Europese landen zijn tegen het project omdat men zich zorgen maakt over Moskous verstevigde greep op de EU. Oekraïne en Polen zijn bezorgd over hun rol als land van de doorvoer (transit) van gas. Gazprom betaalt bijvoorbeeld het Oekraïense gasbedrijf, Naftogaz, jaarlijkse bedragen om gas te transporteren door een pijpleiding door Oekraïne. Met de aanleg van Nord Stream 2 komt die positie van Oekraïne en Polen op de tocht te staan, inclusief de inkomsten. Poetin beloofde echter dat hij zou doorgaan met het gastransport via Oekraïne zolang dat economisch verantwoord is, en ook Merkel deed die belofte.

De positie van Merkel roept intussen vraagtekens op. Onder haar leiding legde Europa Rusland sancties op. Nu is het dezelfde Merkel die de banden met Rusland aanhaalt ten koste van Oost-Europese landen.