Van der Schans, docent geschiedenis in Gouda, houdt er een uitgebreide correspondentie op na: gevraagd en ongevraagd verbreidt hij zijn opvattingen over theocratie aan mensen binnen en buiten het staatkundig gereformeerde volksdeel. Diverse geschriften en artikelen over de verhouding tussen kerk en staat liet hij het licht zien. Binnenkort verschijnt bij de Willem de Zwijgerstichting zijn jongste pennenvrucht over het onderwerp.

In zijn visie op kerk en staat laat Van der Schans zich inspireren door mannen zoals mr. Groen van Prinsterer en dr. Ph. J. Hoedemaker. In hun geschriften hebben zij het standpunt uitgedragen dat zowel de overheid als de kerk zich dient te onderwerpen aan het Woord van God. Beide hebben een eigen roeping en opdracht; de een mag niet over de ander heersen. De overheid is voor de kerk een beschermheer, terwijl de kerk de lantaarn van het Woord draagt om een profetisch licht te werpen op maatschappelijke vraagstukken.

Van der Schans wil niet alleen over zijn idealen theoretiseren, hij wil ze ook praktiseren. Inmiddels verricht hij twaalf jaar politiek handwerk in de gemeenteraad van Bodegraven. Drie periodes achtereen heeft hij de eenmansfractie van de SGP vertegenwoordigd. Zodra de nieuwe gemeenteraad is geïnstalleerd, neemt hij afscheid.

Ontmoedigd?
„Nee, ontmoedigd ben ik niet. Wel moet ik zeggen dat het werk soms zwaar is geweest. Als theocraat wil je het Woord van God als goudklomp omsmeden tot politieke pasmunt. Maar je merkt voortdurend dat je daarvoor een gevecht moet leveren. Soms zijn er momenten dat je wordt teruggeworpen op wat je drijft. Als dat alleen een verkiezingsprogramma zou zijn, zou het raadswerk eigenlijk ondoenlijk zijn. Het grootste is dat je de zaak in de handen van een Ander mag leggen. Dan mag je wel eens ervaren dat het niet om je eigen zaak of die van de SGP gaat. Op zulke momenten kun je je werk doen zonder kramp en blind voor de uitkomst.”

De afgelopen jaren kwam er veel op gemeenten af: winkelopenstelling op zondag, legalisering van coffeeshops, bordeelwetgeving, homohuwelijk. Hoe machteloos voelen theocraten zich?
„De ruimte om te handelen is smal, zonder meer. Maar ze is er nog wel. Dat bleek bijvoorbeeld toen in Bodegraven het ambtsgebed dreigde te sneuvelen. Samen met de ChristenUnie en het CDA heb ik me voor het behoud ingezet. Dat lukte dankzij medewerking van een plaatselijke partij. Wel vind ik het pijnlijk dat de burgemeester eerst een inleiding uitspreekt waarin hij zegt dat het ambtsgebed er is omdat de raadsmeerderheid daaraan hecht. Dat strijdt met theocratie. Wat de meerderheid ervan vindt, doet er ten diepste niet toe.”

Ook op de bordeelwetgeving is volgens Van der Schans invloed uit te oefenen. „Mede door het optreden van de SGP kiest Bodegraven voor de nuloptie, in die zin dat het creëren van één vestiging van een escortbedrijf op een afgelegen plek op het industrieterrein mogelijk is. Dat betekent dat er geen bordeel komt. Het bedrijf mag bovendien geen gevelreclame voeren. Natuurlijk, een volstrekte nuloptie is het allermooiste. Maar als dat niet kan, voel ik me geroepen om alles op alles te zetten om het kwaad tot een minimum te reduceren.”

Ondertussen staat de deur wel op een kier.
„Pas voerde ik met iemand correspondentie over dit onderwerp. Ik verwees hem toen naar het gedeelte van Matthéüs over de scheidbrief. De Kanttekeningen schrijven daar dat een overheid soms het kwaad moet toelaten om een erger kwaad te voorkomen.”

Blijkt theocratie in praktijk niet een ijdele droom te zijn?
„Aan de ene kant merk je dat christenen terrein verliezen. Dat is soms moedbenemend. Aan de andere kant zie je dat het Woord op tal van plaatsen nog steeds opengaat. Diep in mijn hart heb ik hoop op een reveil. Ik weet dat er onder jonge mensen gebed is voor het behoud van de samenleving. Hun vraag is of God Zijn kandelaar niet zal verplaatsen.

Theocratie is bovendien niet slechts een ideaal is, maar ook een werkelijkheid: Christus hééft alle machten overwonnen, Hij hééft heerschappij over de gehele wereld. Die wetenschap geeft moed. Ik lees momenteel in het magnum opus van Augustinus: ”De stad Gods”. Terwijl heel Europa in brand staat, geeft deze kerkvader catechese over de manier waarop God regeert. Dat inspireert mij enorm.”

Theocratie veronderstelt een ongedeelde kerk. Hoe hebt u als raadslid de verdeeldheid op het kerkelijk erf ervaren?
„Als fnuikend. De situatie is vergelijkbaar met die van een soldaat aan een front vol bressen. Die man mist goede aanvoerlijnen. Als raadslid kun je niet namens de kerk spreken. Dat speelt bijvoorbeeld als je je uitspreekt tegen de bouw van een urnenmuur, terwijl je weet dat er leden van de kerk zijn die voorstander van crematie zijn.

Gelukkig zijn er ook positieve momenten. Dan denk ik aan een bijeenkomst waarop alle jongeren van de gemeente door het college werden uitgenodigd. In de zaal scheidde de groep zich bijna vanzelf: links de onkerkelijke jeugd, rechts de kerkelijke. De verschillen waren zo groot dat de wethouder na afloop royaal erkende dat er van de kerkelijke jongeren een getuigenis was uitgegaan.”