Vorige maand bleek dat horecaondernemer Ayhan Sahin een ”foodhall” wil maken van de sjoel, die decennialang dienstdeed als kerk. Dat was tegen het zere been van de Joodse bevolkingsgroep: de plaats van samenkomst zou verloren gaan. En dus is het tijd voor actie.

Vanwege de steunbetuigingen die de gemeenschap krijgt, ziet ze haar kans schoon. Voorzitter van de Joodse gemeenschap Tom Fürstenberg: „Dit moment willen we gebruiken om zélf iets te doen. We kunnen niet blijven afwachten. Overkomen als een passief groepje dat alleen eist, klaagt en protesteert, willen we niet.” Het werkt. De actie ging van start en levert geld op. Hoeveel, wil Fürstenberg niet zeggen.

Sjoel was kerk

De vorige eigenaar, 3GK –een samenwerking tussen de christelijke gereformeerde kerk, de gereformeerde kerk vrijgemaakt en de Nederlands gereformeerde kerk–, verkocht het gebouw aan vastgoedondernemer Carlus Lenferink. De exploitatie is in handen van zijn zakenpartner Ayhan Sahin.

Volgens Fürstenberg heeft de vorige eigenaar notarieel vast laten leggen dat de overeenkomst met de Joodse gemeenschap van kracht blijft. Dat heeft betrekking op financiële overeenkomsten en afspraken over bijeenkomsten. „Dat biedt perspectief, maar we weten niet wat er gebeurt als de gemeente akkoord gaat met horeca in het bestemmingsplan. We hebben zelf geen macht, geen geld en we zijn geen eigenaar.” Mede daarom is de hulp van de gemeente ingeroepen. „Ik snap dat de overheid religie niet subsidieert, maar we zijn een kleine en zwakke groep. Ik vind het een taak van de overheid om daarnaar om te zien.”

Cultureel centrum

Mocht het bestemmingsplan in stand blijven, dan heeft de Joodse gemeenschap grote plannen met het gebouw. „We willen van de sjoel een cultureel centrum maken. Het is een goede locatie voor klassieke concerten, lezingen en exposities.”

Zolang de synagoge in de huidige staat verkeert, maakt de Joodse gemeenschap eens per twee à drie weken op de sabbat en tijdens feestdagen gebruik van het gebouw.

Dr. Bart Wallet, kenner van de Joden in Nederland, zegt dat de situatie in Deventer niet uitzonderlijk is. „Na de Tweede Wereldoorlog werden veel synagogen verkocht omdat er weinig Joodse gemeenschappen overgebleven waren. Na 1970 werden in het hele land acties opgezet om deze gebedshuizen te behouden.”

Het initiatief daarvoor lag niet altijd bij de Joodse gemeenschap, maar ook bij de rest van de bevolking, zegt Wallet. „Burgemeesters, predikanten en notarissen verenigden zich in stichtingen om gebouwen terug te kopen en te restaureren. In veel gevallen gebeurde het dat er geen Joodse gemeenschap was, maar dat deze weer ontstond toen er opnieuw een synagoge kwam.”

Volgens Wallet is een stichting die de Joodse gemeenschap in Deventer helpt, de enige optie om de synagoge te behouden. Horecaondernemer Sahin was niet bereikbaar voor commentaar.

>>bethshoshanna.nl