Ramaphosa werd in november 1952 geboren in de krottenwijk Soweto. Hij studeerde in het thuisland Venda en streed als studentenleider tegen de apartheid. Maar Ramaphosa stond kritisch tegenover zeer radicale zwarte activisten. Hij meende als student al dat de zweverige ideologie van zwart zelfbewustzijn nergens toe leidde.

Hij stortte zich eenmaal afgestudeerd als jurist in de praktische politiek. Ramaphosa begon in opdracht van de Raad van Vakbonden (CUSA) een mijnwerkersbond die een cruciale rol zou spelen in de politiek van het land. Ramaphosa wierf eerst zelf de leden in de goudmijnen. Hij was secretaris-generaal van deze bond, de NUM, tot 1991. De bond had inmiddels 300.000 leden.

Ramaphosa werd in dat jaar secretaris-generaal van het Afrikaans Nationaal Congres (ANC). Ramaphosa onderhandelde over de overgang naar een meerderheidsbewind. Hij was een van de sleutelfiguren die een gewelddadige ineenstorting van de apartheid wist te voorkomen. Bij de eerste verkiezingen voor alle Zuid-Afrikanen in 1994 stond Ramaphosa nummer twee op de lijst van het ANC. Toen bleek dat de tweede man naast Mandela Thabo Mbeki werd, verliet Ramaphosa de politiek in 1996.

Hij werd in het zakenleven een topman, net zoals hij dat eerder bij de vakbond was geweest. Hij is een van de rijkste politici van het land, met een geschat vermogen van omgerekend circa 365 miljoen dollar. Hij was directeur van de multinational die eigenaar is van de platinummijn waar in 2012 34 mensen werden gedood. Hij trok zich terug uit zijn ondernemingen toen hij in 2014 vice-president werd.

Ramaphosa’s veelzijdigheid en relativeringsvermogen maken van hem een prominent die nog steeds veel vertrouwen geniet bij alle bevolkingsgroepen in Zuid-Afrika. Dit in tegenstelling tot veel andere prominenten van het regerende ANC.