Alledaags werkje: stofzuigen. Voor de Amsterdamse kroegbaas Thomas van der Bijl zal het zijn laatste klus zijn. Op 20 april 2006 wil hij zijn café de Hallen in Amsterdam-West fatsoeneren. Ineens klinken er een paar knallen. Twee huurmoordenaars slaan toe. Genadeloos. Van der Bijl zakt in elkaar en sterft. Als agenten hem aantreffen, staat naast zijn lichaam de stofzuiger nog te loeien.

Al snel krijgt de recherche de daders in het vizier. Bloemenverkoper Dwight S. en verpleger Remy H. zijn amateurs en laten nogal wat sporen achter. De twee worden veroordeeld tot jarenlange celstraffen. Duidelijk wordt ook dat ze zijn aangestuurd door moordmakelaar Fred Ros, een flamboyante misdadiger uit Hilversum.

Grote vraag is: wie instrueerde Fred Ros? Wie was het brein achter de moord op Thomas van der Bijl? Dat is Willem Holleeder, zegt het openbaar ministerie. En Nederlands bekendste misdadiger heeft nog meer moorden op vijanden in de onderwereld in gang gezet, vindt justitie (zie ”De vermeende slachtoffers van Holleeder”).

Vaststaat dat Thomas van der Bijl, ooit opgepakt in een drugszaak, en Willem Holleeder elkaar tientallen jaren kenden. De verhouding tussen de twee raakte ernstig verstoord. „Het is een heel irritante man. Het is een beest geworden”, zei Van der Bijl medio 2006 over Holleeder. De kroegbaas deed tegenover de politie een boekje open over Holleeder. Vermoed wordt dat Van der Bijl die actie met de dood moest bekopen.

Ontvoering

Zonder twijfel is Willem Holleeder de bekendste misdadiger van Nederland. Over de Amsterdammer zijn tal van boeken geschreven en enkele films gemaakt. Hij kreeg in 2012 zelfs een podium in het tv-programma College Tour, waarin studenten in debat gaan met „spraakmakende” gasten.

Voor een belangrijk deel heeft de ‘populariteit’ van Holleeder te maken met de ontvoering van biermagnaat Alfred Heineken en diens chauffeur Ab Doderer in 1983. Holleeder en zijn toenmalige kompaan Cor van Hout behoorden tot de groep kidnappers. Nederland was wekenlang in de ban van de ontvoering. Voor de vrijlating van Heineken en Doderer is 35 miljoen gulden betaald, waarvan zo’n 8 miljoen nooit zou zijn teruggevonden.

Nadat Holleeder zijn jarenlange celstraf voor de ontvoering had uitgezeten, zette hij zijn criminele praktijken voort. De gewiekste misdadiger specialiseerde zich in het afpersen van vermogende zakenmensen. Die het zelf ook niet al te nauw namen met de wet. Getuigen oordeelden vernietigend over Holleeder. Hij zou een „intrigant”, „toneelspeler eersteklas” en een „genadeloze rat” zijn.

In 2007 veroordeelde de Amsterdamse rechtbank Holleeder voor afpersing van onder anderen de omstreden vastgoedmagnaat Willem Endstra en crimineel Kees Houtman. Justitie is er inmiddels van overtuigd dat Holleeder vérder ging en ook achter de moord op die twee zit.

Somber

Holleeder mag dan stelselmatig ontkennen dat hij betrokken is bij liquidaties in de onderwereld, het ziet er somber voor hem uit. De bewijzen tegen de misdadiger lijken zich op te stapelen.

Tot de belangrijkste troeven van justitie behoren twee kroongetuigen: Peter la S. en Fred Ros. Deze mannen, die zelf tot over hun oren in de georganiseerde misdaad zaten, gingen in zee met de recherche. In ruil voor strafvermindering legden ze uiterst belastende verklaringen af over onder meer de rol van Holleeder in een reeks liquidaties.

Iemand als Peter la S. zat dicht bij het vuur. Hij heeft bekend dat hij in november 2005 samen met Jesse R., een andere gevreesde huurmoordenaar, de crimineel Kees Houtman, heeft vermoord. Holleeder staat nu terecht voor het organiseren van onder meer die liquidatie.

Betrouwbaar

Belangwekkend is dat in het megaproces Passage, over een reeks liquidaties in de onderwereld, de rechters de afgelopen jaren onthullingen van de kroongetuigen betrouwbaar achtten. Dat proces betrof voor een belangrijk deel moorden waarvoor nu ook Holleeder terechtstaat.

Een van de meest duidelijke signalen dat Holleeder in het nauw zit, is de veroordeling door het Amsterdamse gerechtshof vorig jaar van Dino S. Die Surinaams-Nederlandse misdadiger ontsprong eerder nog de dans bij de rechtbank. Maar het hof boog vrijspraak om in levenslang. Zwaarwegend daarbij waren belastende verklaringen van kroongetuige Fred Ros over Dino S. Ros liep ‘pas’ in hoger beroep over naar justitie.

Probleem voor Holleeder: Dino S. wordt nogal eens als zijn vertrouweling gezien. De twee zouden tot een misdadig monsterverbond hebben behoord. Wijlen zakenman Endstra noemde Dino S. tegenover de recherche ooit de „koning van de onderwereld.”

Eigen familie

Justitie brengt niet alleen twee kroongetuigen in stelling tegen Holleeder, maar heeft meer ijzers in het vuur.

Holleeders eigen familie heeft zich tegen hem gekeerd. Spectaculair genoeg kwam in 2015 openbaar dat onder anderen de zussen Astrid en Sonja Holleeder tegenover de recherche belastende verklaringen over hun broer hebben afgelegd. Sinds 2013 klapten deze vrouwen in het geheim uit de school.

Astrid Holleeder, voorheen strafrechtadvocaat, probeerde haar broer zelfs met opnameapparatuur bekentenissen te ontlokken. De zussen stellen onder meer dat Willem Holleeder achter de moord op zijn vroegere vriend en medecrimineel Cor van Hout in 2003 zit. Cor van Hout had een relatie met Sonja Holleeder.

De zussen betalen een forse prijs voor hun ontboezemingen. Astrid Holleeder, die onder meer de bestseller ”Judas” schreef over haar ervaringen met haar criminele broer, verblijft op een geheim adres. Willem Holleeder zou geprobeerd hebben vanuit de gevangenis te regelen dat ze werd omgebracht. Hijzelf ontkent.

Vete

Intrigrerende vraag is hoe de komende maanden zich de ongekende vete binnen de familie Holleeder in de rechtszaal ontvouwt. Vliegen Willem en Astrid Holleeder elkaar in de haren? Zal de vrouw hard bewijs kunnen leveren voor zijn directe betrokkenheid bij liquidaties? Komen er onthullende geluidsbestanden op tafel?

Inmiddels zit Holleeder sinds ruim drie jaar vast in de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) in Vught. Voor de man die naar eigen zeggen graag op zijn scooter door Amsterdam toert om her en der een „broodje” te verorberen, moet die gevangenschap een ware kwelling zijn.

Voor zijn advocaten, mr. Sander Janssen en mr. Robert Malewicz, lijkt het haast een ondoenlijke taak om Holleeder weer uit de cel te krijgen. In ieder geval zullen de raadslieden alles uit de kast halen om de betrouwbaarheid van de kroongetuigen en Holleeders familieleden in twijfel te trekken.

Wat er wel of niet waar is van alle beschuldigingen, vriend en vijand is het erover eens dat Holleeder over een uitzonderlijk sterk gestel moet beschikken. Toen hij zo’n tien jaar geleden tijdens een ander proces in de rechtszaal wegens ernstige hartproblemen in elkaar zakte, gaven artsen hem niet lang meer. Maar Holleeder is nog springlevend. Willem is een taaie.

Toen Willem en Cor, nu Najeb en Samir

De moorden waarvoor Holleeder de komende maanden terechtstaat, werden zo’n tien tot vijftien jaar geleden gepleegd. In die tijd had justitie veel te stellen met de zogeheten Hollandse netwerken, bendes waarin voor een belangrijk deel Nederlandse misdadigers aan de touwtjes trekken. Mannen met oer-Hollandse namen als Willem, Cor en Jan. Holleeder geldt als het gezicht van de Hollandse netwerken, of de poldermaffia.

Hoewel er anno nu nog steeds tal van Nederlanders actief zijn in de (drugs)misdaad, zijn de fronten wel verschoven. Met name de Amsterdamse politie heeft de laatste jaren de handen vol aan de zogeheten Mocro Maffia. Het betreft bendes waarin jongemannen van veelal allochtone, vaak Marokkaanse komaf aan het roer staan. Dan duiken namen als Najeb, Samir en Mohammed op. Een bloedige vete binnen de Mocro Maffia, waarschijnlijk ontstaan door een ruzie om een partij drugs, eiste de afgelopen vijf jaar tientallen slachtoffers. Opvallend is het grove geweld waarmee de liquidaties gepaard gaan. In 2016 werd het hoofd van een 23-jarig slachtoffer voor een waterpijpcafé in Amsterdam gelegd. Als een soort lugubere trofee.

Misschien wel het belangrijkste verschil tussen de Hollandse netwerken en de Mocro Maffia is het grote verschil in leeftijd waarop de slachtoffers van moordaanslagen sterven. De vermeende doelwitten van Holleeder haalden veelal nog de veertig of vijftig jaar.

In de allochtone onderwereld ligt de leeftijd van slachtoffers van een liquidatie stukken lager. Vaak zijn ze amper de 20 jaar gepasseerd. Triest dieptepunt is de dood van de 17-jarige Marokkaanse Amsterdammer Mohammed Bouchikhi. Hij werd vorige week vrijdag vermoord in een buurthuis in Amsterdam. De politie houdt er overigens rekening mee dat de daders zich hebben vergist in hun doelwit.

De vermeende slachtoffers van Holleeder

Cor van Hout (45), vermoord op 23 januari 2003 in Amstelveen

De Amsterdamse crimineel was het brein achter de geruchtmakende ontvoering van biermagnaat Alfred Heineken en diens chauffeur Ab Doderer in 1983. Willem Holleeder was een van de andere kidnappers. Waren het aanvankelijk gezworen vrienden, later raakte de verhouding tussen Holleeder en Van Hout ernstig verstoord. Cor van Hout had een relatie met Sonja Holleeder, met wie hij twee kinderen kreeg. Hij was actief in de seksbranche en de drugshandel en stond bekend om zijn drankzucht.

Van Hout was in 1996 en 2000 ook al het doelwit van een moordaanslag. Toen hij in 2003 bij een restaurant in Amstelveen werd doodgeschoten, kwam daarbij ook zijn metgezel Robert ter Haak (34) om het leven. Mogelijk is die botenhandelaar per ongeluk geraakt.

Willem Endstra (51), vermoord op 17 mei 2004 in Amsterdam

De omstreden zakenman gold als de bankier van de onderwereld. „Hij was door eigen toedoen verstrikt geraakt in een crimineel web waaruit ontsnappen onmogelijk leek”, schreef misdaadverslaggever Harry Lensink in 2006 in zijn boek over Endstra, ”Stille Willem”.

Endstra deed met name in 2003 tegenover rechercheurs een boekje open over de afpersingspraktijken door Holleeder en diens handlangers. De gesprekken met de door angst voortgedreven vastgoedmagnaat werden in het geheim in een rondrijdende auto gevoerd.

Zeker in de maanden voor zijn dood maakte Endstra een afgetobde en voortgejaagde indruk, verklaarde wijlen kroongetuige Bram Zeegers in 2007 bij de Amsterdamse rechtbank. Endstra had in de laatste weken van zijn leven een pistool bij zich. „Hij wilde zich niet als een hond laten afschieten”, zei Zeegers.

Kees Houtman (46), vermoord op 2 november 2005 in Amsterdam

Als de drugs- en vastgoedhandelaar op de avond van 2 november 2005 zijn woning verlaat en in zijn Mercedes stapt, slaan twee huurmoordenaars toe. Houtman sterft voor de ogen van zijn vrouw Maria. De daders –Jesse R. en de latere kroongetuige Peter la S.– strijken 130.000 euro op voor de moorddadige klus.

Willem Holleeder werd in 2007 veroordeeld voor betrokkenheid bij de afpersing van Houtman. Weduwe Maria Houtman vertelde later als getuige dat Houtmans kwelgeesten, getooid met helmen, naar hun woning kwamen en het huis dreigden op te blazen. Een getuige verklaarde dat Kees Houtman kort voor zijn dood was veranderd in een „krijsende zenuwbal.”

John Mieremet (45), vermoord op 2 november 2005 in Thailand

Op dezelfde dag dat Kees Houtman in Amsterdam werd geliquideerd, kreeg de beruchte misdadiger John Mieremet in Thailand de kogel. In 2002 ontsnapte hij nog aan een moordaanslag. Holleeder verkeerde op voet van oorlog met Mieremet.

John Mieremet vormde in het verleden samen met Sam Klepper (geliquideerd in 2000) een gevreesd duo. Ze werden ”Spic en Span” genoemd, vanwege de grondige manier waarop ze tegenstanders uit de weg zouden ruimen.

Over Mieremet doen lugubere verhalen de ronde. Toen een misdaadverslaggever hem eens vroeg of hij de geesten van zijn slachtoffers weleens rond zijn bed zag zweven, zou Mieremet hebben geantwoord: „Nee, want die geesten passen niet in mijn slaapkamer.”

Thomas van der Bijl (50), vermoord op 20 april 2006

Kroegbaas Thomas van der Bijl en Willem Holleeder kenden elkaar tientallen jaren. Van der Bijl heeft naar eigen zeggen in een bos in Parijs 7 miljoen gulden opgegraven voor de Heinekenontvoerders Cor van Hout en Willem Holleeder. Dat geld was een deel van het losgeld dat de kidnappers daar zouden hebben verstopt.

Van der Bijl verklaarde sinds 2005 tegenover de politie zeer belastend over Holleeder. De kroegbaas zei dat Holleeder hem mishandelde en bedreigde. „Kijk, hij is een soort vleermuis, hij zuigt je helemaal uit en op een gegeven moment is hij je vriend zogenaamd en dan gooit hij je op de grond.” En: „Hitler was een hond en hij (Holleeder) had zijn zoon kunnen zijn.”

Lees ook

Rechtbank vooral nieuwsgierig naar Holleeder