Jazz op hele noten
In de hal van het congresgebouw in Utrecht, een week geleden plaats van samenkomst van de SGP-partijdag, stond een groepje mannen. Ontegenzeggelijk SGP’ers. Vanuit de belendende Beatrixzaal steeg uit duizend diepe mannenkelen een psalm op, donker en gedragen, op hele noten. En die mannen in de hal waren het snel met elkaar eens: als die mensen van de ChristenUnie hier eens bij hen zouden staan, zou deze samenzang hun in één keer duidelijk maken dat de cultuurverschillen tussen SGP en ChristenUnie zo groot zijn dat ze voorlopig niet meer hoeven te beginnen over een mogelijke unie tussen beide klein-christelijke partijen.
Ten overvloede werd het gelijk van deze heren van de week nog eens bevestigd door een persbericht uit de boezem van de ChristenUnie. Dat meldde dat Veling voor Veling heeft gekozen. De ChristenUnie-lijsttrekker laat zich op zijn campagnetochten door het land begeleiden door het Kars Veling Trio. Deze Kars, jazzpianist, is een ver familielid van de lijsttrekker en zorgt voor muzikale ondersteuning van de antirevolutionaire boodschap door wat ”mainstream jazz” ten gehore te brengen, tot groot genoegen van de achterban.
De ChristenUnie wekt zo af en toe echter de indruk dat zij deze cultuurverschillen niet van doorslaggevend belang acht. De partij suggereert dan dat zij de samenwerking met de SGP het liefst zou intensiveren tot een unie.
Zo klaagde partijvoorzitter Van Daalen over een teruglopend aantal samenwerkingsverbanden tussen ChristenUnie en SGP op lokaal niveau. Die terugloop bleek later nogal mee te vallen. Kort daarna verraste Van Daalen zijn staatkundig gereformeerde broeders opnieuw, door af te kondigen dat er misschien maar beter een einde kon komen aan de samenwerking. Het vermaarde vrouwenstandpunt van de SGP leidt immers voortdurend tot fricties en gedoe.
Zoiets zeg je natuurlijk in een interview met Trouw, want dat wordt door veel CDA-stemmers gelezen. In het Reformatorisch Dagblad en het Nederlands Dagblad zeg je vervolgens dat je juist op zoek bent naar een oplossing.
De uitlating van Van Daalen kwam vooral zo onverwacht, omdat Veling SGP-partijleider Van der Vlies enkele dagen daarvoor nog de hand had toegestoken en een unie tussen SGP en ChristenUnie had voorgesteld.
Het is tegen deze achtergrond geen wonder dat Van der Vlies -met zijn eigen gevoel voor politiek drama- de ChristenUnie een week geleden opriep nu eindelijk eens duidelijkheid te verschaffen. Maar het is zeer onwaarschijnlijk dat de ChristenUnie die duidelijkheid vóór 15 mei kan en wil geven.
De spagaat van de Unie verraadt namelijk een diepe onzekerheid over de eigen koers. Inhoudelijk is zo langzamerhand wel duidelijk waar de ChristenUnie voor staat: pro life, groen en rood. Het is niet anders. Maar wat de politieke taktiek en strategie betreft is de ChristenUnie er nog niet uit. En dat is begrijpelijk.
Nadat de unie tussen RPF en GPV tot stand was gekomen, heeft de ChristenUnie haar ambities niet onder stoelen of banken gestoken. Ze wil best meeregeren in een progressieve coalitie met PvdA en CDA. Als je dat wilt, moet je twee dingen doen. Je moet je losmaken van je klein-christelijke verleden. En je moet laten zien dat je relevant bent.
Het eerste doet de Unie door zich te onderscheiden van de SGP. Met haar vrouwenstandpunt en pleidooien voor handhaving van artikel 36 NGB hangt er immers een kwalijke reuk van fundamentalisme rond de SGP. Bij de ChristenUnie weten ze natuurlijk ook wel dat dat onjuist is, maar met het oog op de huidige beeldvorming doe je er goed aan je er niet al te nadrukkelijk meer mee te associëren.
Het tweede doet de Unie door zo af en toe eens iets uit te halen met de PvdA, zoals het gezamenlijke initiatief tegen zondagsarbeid. En reken maar dat Melkert en Van Dijke -beiden vanuit hun eigen belang- tussen nu en 15 mei nog meer plannetjes zullen smeden.
Wie aan politiek doet, streeft naar invloed. Niemand kan daarom de ChristenUnie het recht op deze ambities ontzeggen. Groei leidt tot zelfbewustzijn. „We moeten ons niet laten ringeloren door de SGP!” riep een lezer deze week in een ingezonden brief in het Nederlands Dagblad uit, daarmee vermoedelijk niet alleen zijn persoonlijk gevoelen vertolkend.
Maar de partij ziet natuurlijk ook dat ze op 15 mei geen fortuyniaanse grote klapper gaat maken. Een zetel of zes, zeven zal het worden, en dan is het nog maar de vraag of je nodig bent voor een linkse coalitie. Maar Melkert weet natuurlijk ook dat hij nu samen met CDA en GroenLinks hooguit zo’n zeventig zetels haalt, en vandaar dat zijn houding tegenover de ChristenUnie de komende maanden welwillend zal zijn. En als je er als ChristenUnie straks buiten valt, ben je gewoon weer klein-christelijk. En moet je gewoon weer verder met de SGP als meest verwante partij.
In de huidige situatie is nuchterheid dus op haar plaats. Het is daarom verstandig dat de besturen van SGP en ChristenUnie gistermiddag hebben besloten de samenwerking eerst eens grondig te evalueren en niet meer „rollend over straat te gaan.” De samenwerking moet maximaal zijn, zeker met het oog op de recente discussie over islamitische scholen, artikel 23 van de Grondwet, en de hoek van verdachtmakingen waarin christelijke politiek en reformatorische scholen terechtgekomen zijn.
Het zou goed zijn wanneer ChristenUnie en SGP beiden vanuit hun eigen identiteit deze belangrijke doelen voor ogen zouden houden. En die samenwerking niet zouden belasten met suggesties voor een unie, die alleen maar een tegenreactie bewerkstelligen. Vanuit een nauwe verwantschap gezamenlijke doelen formuleren moet te doen zijn. Maar niemand is in staat jazz op hele noten te componeren.
