De rol van de VS als bemiddelaar tussen Israël en de Palestijnen is voorbij. Palestijnse leiders hebben de Amerikanen de afgelopen weken gewaarschuwd dat een verandering van beleid ten aanzien van Jeruzalem een reden wordt om de samenwerking stop te zetten. Trump sloeg de waarschuwing in de wind. Hij erkende Jeruzalem toch als Israëls hoofdstad. De bedoeling was altijd dat dit pas zou gebeuren nadat Israëliërs en Palestijnen het met elkaar eens geworden waren over de status van de stad.

„We zullen de VS niet langer accepteren als bemiddelaar in het vredesproces”, zei de Palestijnse president Mahmud Abbas in zijn kersttoespraak. „We gaan geen enkel vredesplan van Amerikaanse kant accepteren. De VS hebben ervoor gekozen bevooroordeeld te zijn.”

Dat de Palestijnen teleurgesteld zijn in Trump is te begrijpen. Maar hun besluit is niet verstandig. Het Amerikaanse onderhandelingsteam was bezig een vredesplan op te stellen, dat over enkele maanden gepubliceerd zou moeten worden. Premier Netanyahu zal nu blijven zeggen dat híj wel wil praten, maar dat de Palestijnen dwarsliggen.

De Palestijnen hadden ook gewoon kunnen zeggen dat ze het oneens zijn met Trump. Ze hadden erop kunnen wijzen dat de Amerikaanse president kan zeggen wat hij wil, maar dat ook zij ermee akkoord moeten gaan. Nu hebben ze zichzelf verzwakt. Politiek analist Anshel Pfeffer schreef in Ha’aretz: „Premier Benjamin Netanyahu heeft een van zijn meest gekoesterde politieke doelen bereikt: een grote kloof creëren tussen de Verenigde Staten en de Palestijnen.”

In de afgelopen dagen is in de Israëlische media druk gespeculeerd over de vraag wie de VS kan vervangen. De EU, Rusland, China, of Japan misschien? De EU heeft goede contacten met beide partijen. Maar Israëliërs ergeren zich dikwijls aan de Europese kritiek op Israëls beleid op de Westelijke Jordaanoever. Bovendien heeft de EU eigen problemen met immigratie, economie en de brexit.

Ook Rusland heeft goede betrekkingen met beide partijen. Bovendien doet de Russische leider Vladimir Poetin erg zijn best de Russische invloed in het Midden-Oosten uit te breiden. In Syrië heeft hij het wrede regime van Bashar al-Assad gesteund in de strijd tegen de soennitische rebellen. Ook staat Rusland dicht bij Israëls aartsvijanden: Syrië en Iran. Japan en China lijken tot nu toe geen serieuze kans te maken om de VS te vervangen.

Voorwaarde is dat beide partijen het eens moeten worden over welk land of welke groep landen de nieuwe bemiddelaar zal worden. Netanyahu heeft geen reden een andere partij in de arm te nemen, nu Trump heeft bewezen partijdig te zijn.

Het is dan ook waarschijnlijk dat de twee partijen voorlopig niet terugkeren naar de overlegtafel. De jarenlange stagnatie gaat gewoon voortduren.

Het wachten is op nieuwe Amerikaanse presidentsverkiezingen. Dan moeten de VS een vredesproces starten en pas dan kunnen de partijen weer onderhandelen. Tot die tijd blijven Israël en de Palestijnen steken in een verloren tijdvak, met alle risico’s van dien op de uitbraak van geweld.