Vertegenwoordigers van de oppositie en de grootste vereniging van rechters, Iustitia, verwijten de conservatief-nationalistische regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) het justitieel apparaat onder controle te willen brengen. De staatsinvloed op de rechtspraak baart ook de Europese Commissie zorgen. Vicevoorzitter Frans Timmermans zei na een voorlopige toetsing dat de wetgeving van Duda niet aan de EU-standaard voldoet.

De Venetië-commissie van de Raad van Europa verklaarde dat de hervorming de onafhankelijkheid van de Poolse rechtspraak „in ernstig gevaar” brengt. De aanpassingen door Duda zijn maar „zeer beperkte verbeteringen” van de oorspronkelijke plannen. In juli presenteerde PiS drie wetsontwerpen die nog verder gingen.

Duda sprak een veto uit over twee ervan, omdat hij twijfelde of ze strookten met de grondwet. Maar ook over zijn tegenvoorstellen, die de Poolse Raad voor de Rechtspraak (KRS) en het Hooggerechtshof aangaan, zijn de juridische experts en de oppositie allesbehalve tevreden.

De KRS is verantwoordelijk voor de benoeming van de rechters bij vrijwel alle rechtbanken. De leden van de Raad zou voortaan moeten worden aangewezen door de volksvertegenwoordiging in plaats van door de rechterlijke macht zelf. Dat betekent volgens de critici een verregaande politisering van de instelling.

Het Hooggerechtshof krijgt een tuchtkamer, die de werkzaamheden van de opperrechters gaat controleren. Tegenstanders vrezen dat dit tot misbruik leidt om onwelgevallige rechters te intimideren. De wet geeft de toezichthouders speciale bevoegdheden en een positie ver boven hun collega’s. Kritiek is er ook op het verlagen van de pensioenleeftijd van 70 naar 65 jaar, wat een maatregel van PiS zou zijn om het kader te vervangen.