Zestien supporters van een voetbalclub, onder wie drie minderjarigen, zijn opgepakt op verdenking van het maken en het verspreiden van antisemitisch materiaal.

Tijdens een wedstrijd van hun voetbalclub Lazio Roma in het olympisch stadion werden zondag voetbalplaatjes aangeplakt met daarop Anne Frank in het shirt van AS Roma. Er is sprake van vijandschap tussen beide clubs uit Rome. Supporters van Lazio zijn van oudsher bekend om hun uitingen van antisemitisme, mede aangewakkerd omdat Roma een ‘Joodse’ club zou zijn.

De club Lazio nam direct afstand van de supporters. De president-eigenaar van de club, Claudio Lotito, veroordeelde wat er was gebeurd en beloofde met honderden supporters een bezoek aan Auschwitz te brengen. Op dinsdag bracht hij een bezoek aan de synagoge van Rome, waarbij hij een krans aanbood met een wit-hemelsblauw lint, de kleuren van de voetbalclub, die toevallig ook de kleuren van Israël zijn.

Tot zover een tamelijk natuurlijke reactie van een organisatie die zich wil distantiëren van het wangedrag van haar eigen leden. Maar de goodwilloperatie van Lazio ging een dag later volledig de mist in. De krant Il Messaggero publiceerde een geluidsband op zijn site waaruit bleek dat het Lotito alleen maar om media-aandacht te doen was geweest.

Op de band zegt hij tegen medewerkers die zijn bezoek aan de synagoge voorbereiden: „Laten we deze parodie opvoeren.” Uit boosheid gooiden jongeren van de Joodse gemeenschap de krans woensdag in de rivier de Tiber.

Het incident staat niet op zichzelf. In mei werden 65 Joodse graftombes op de begraafplaats Verano in Rome vernield. Deze zomer ontstond een heftig debat in en buiten het parlement over een wet die het verbod op „fascistische propaganda” moet aanscherpen. Het wetsvoorstel kwam van Emanuele Fiano, een parlementariër met een Joodse achtergrond.

De wet, die het parlement in september heeft aangenomen, voorziet in een definitief verbod op fascistische uitingen. Een klein deel van de bevolking ziet er namelijk geen bezwaar in om het fascistische regime van Benito Mussolini (1922-1943) op te hemelen. Zo kostte het de autoriteiten de afgelopen weken de grootste moeite om een fascistische mars voor vandaag in Rome te laten afgelasten. Vandaag 95 jaar geleden kwam Mussolini aan de macht.

Ten tijde van het parlementsdebat over fascistische propaganda plaatste een parlementslid van een centrumrechtse partij de foto van Fiano, die zware wenkbrauwen heeft, op Facebook en schreef daarbij: „Hij heeft zijn wenkbrauwen zo om de tekenen van zijn besnijdenis te bedekken.” Dit leidde weliswaar tot enige verontwaardiging, maar niet tot het opstappen van de bewuste parlementariër. Kennelijk komt men met openlijk antisemitisme weg in Italië.

Dat weet de Joodse gemeenschap heel goed. De rel rond het voetbalplaatje van Anne Frank kwam niet uit de lucht vallen. „Dat plaatje circuleert al maanden. We hebben er niets van gezegd. We willen de hetze tegen ons niet aanwakkeren, nu die toch al elk jaar erger wordt. Ik heb een vrouw en twee kinderen. Ik wil niet dat onze ruiten worden ingegooid”, noteerde het dagblad La Stampa donderdag uit de mond van een Joodse Romein.

Ruth Dureghello, hoofd van de Joodse gemeenschap in Rome, wil een cultuurommezwaai. „Het is niet genoeg om een paar bloemen te leggen of met een belofte te komen dat een groep jongeren een zekere reis gaat maken. De kwestie is veel omvangrijker. Er heerst een normen- en waardencrisis onder jongeren, en het is ondenkbaar die te reduceren tot een supportersprobleem. Er zijn genoeg tekenen die erop wijzen dat haat toeneemt, haat die zich manifesteert in onder andere antisemitisme.”

Dureghello tekent aan dat jongeren de meeste antisemitische incidenten op hun geweten hebben. Dat komt mede door onwetendheid, meent zij. Een paar van de jongeren die wegens de kwestie-Anne Frank zijn gearresteerd, hebben verklaard niet te hebben geweten wie Anne Frank was. Ook anderen zien in Anne Frank kennelijk geen bijzonder symbool.

Politiek complot

Een politicus van de populistische beweging Vijf Sterren vermoedde achter de rel een politiek complot. „Terwijl ze ons afleiden met Anne Frank, stemmen zij in de Senaat voor een antidemocratische wet”, schreef Davide Barillari op Twitter. Hij doelde op de stemming over een nieuwe kieswet, de zoveelste in Italië, waarbij de beweging Vijf Sterren in het nadeel zou zijn.

Politici van de gevestigde partijen waren echter anoniem in hun afkeuring van de antisemitische plakplaatjes. „Wat er is gebeurd, is ongelooflijk en onaanvaardbaar, en het kan niet worden weggepoetst of onderschat. Hoe is het mogelijk dat een groep voetbalsupporters denkt een grap te kunnen uithalen met het personage en het verhaal van Anne Frank”, zei premier Paolo Gentiloni.