Wat is het atoomakkoord met Iran?

Iran beloofde in 2015 na onderhandelingen met zes wereldmachten en de EU het eigen atoomprogramma af te bouwen. Teheran toonde zich bereid inspecties toe te staan en accepteerde dat het geen grote hoeveelheden verrijkt uranium meer mocht hebben. Dat moest de ontwikkeling van kernwapens onmogelijk maken.

In ruil daarvoor werden economische sancties tegen het land opgeheven. Ook mocht Teheran wel nucleaire technologie gebruiken voor vreedzame doeleinden, zoals het opwekken van energie. Meerdere restricties op de nucleaire activiteiten vervallen na vijftien jaar.

Waarom keert Trump zich tegen de atoomdeal?

Trump noemde het onder zijn voorganger Barack Obama gesloten atoomakkoord eerder „eenzijdig” en „de slechtste deal ooit”. Hij beloofde als presidentskandidaat de deal „te verscheuren” als hij de verkiezingen zou winnen.

Toch liet president Trump het Congres al twee keer met tegenzin weten dat de Iraniërs zich aan de afspraken houden. Dit ‘certificeren’ gebeurt om de negentig dagen. De president lijkt zijn goedkeuring echter geen derde keer te willen geven.

Trump klaagde eerder onder meer dat Iran zich niet houdt aan de ‘geest’ van de overeenkomst. Critici verwijten Teheran het Midden-Oosten te destabiliseren door bijvoorbeeld de Syrische president Bashar al-Assad en het sjiitische Hezbollah in Libanon te steunen.

Wat gebeurt er als Trump zijn goedkeuring niet geeft?

Als de president weigert het atoomakkoord te certificeren, betekent dat niet automatisch dat de VS zich terugtrekken uit de overeenkomst. Het Congres krijgt dan zestig dagen de tijd om te besluiten of weer sancties worden opgelegd.

Wat wil de rest van de wereld?

Voorstanders wijzen erop dat het akkoord alleen betrekking had op het atoomprogramma van Iran, niet op steun aan extremisten of het raketprogramma van het land. De andere landen die tekenden hebben Trump opgeroepen het atoomakkoord overeind te houden. China, Rusland, Groot-Brittannië, Frankrijk en Duitsland benadrukten onlangs hun steun voor de deal.

Toch was het akkoord niet onomstreden. Zo keerde Israël zich destijds fel tegen de afspraken. Premier Benjamin Netanyahu zei dat het akkoord het voortbestaan van zijn land bedreigt en het gevaar dat Iran is voor de regio alleen maar vergroot.

Hoe reageert Iran?

„Als Washington besluit zich terug te trekken uit de deal, heeft Iran de mogelijkheid dat ook te doen, evenals andere opties”, zei de Iraanse minister Mohammad Javad Zarif (Buitenlandse Zaken) vorige maand. De bewindsman zei in een ander interview het certificeren van de overeenkomst te zien als een „interne Amerikaanse procedure”.