Nú moet Anne Franks verrader eindelijk worden gevonden
Een kleine twee jaar trekt voormalig FBI-agent Vincent Pankoke uit voor zijn nieuwe onderzoek. Op 4 augustus 2019, precies 75 jaar na de arrestatie van Anne Frank en de andere Joden op haar Amsterdamse onderduikadres moet –eindelijk– duidelijk zijn wie hen heeft verraden.
Dat is al vaker onderzocht, maar Pankoke hoopt met nieuwe technieken en nieuwe bronnen nieuwe feiten te ontdekken. Feiten waarvan overigens niet duidelijk is of ze vader Otto Frank –de enige van de onderduikers die de Duitse concentratiekampen overleefde– totaal onbekend waren. „Een van de vele scenario’s is dat Frank meer heeft geweten dan hij zei. Hij heeft eerst om onderzoek gevraagd; later lag hij volgens sommigen juist dwars”, zegt filmmaker Thijs Bayens.
Samen met journalist Pieter van Twisk kwam Bayens tot het plan een coldcaseteam op de zaak te zetten. Twintig experts uit binnen- en buitenland bijten zich onder leiding van de gepensioneerde Amerikaanse rechercheur Pankoke vast in de zaak. Bayens en Van Twisk willen van het project ”Anne Frank; a cold case diary” een televisieserie maken.
Onderzoeken die de politie uitvoerde in 1948 en 1963 richtten zich op Willem van Maaren (1895-1971), magazijnchef bij Opecta, het bedrijf van Otto Frank. Hij was een van de personeelsleden die niet van de onderduikers in het Achterhuis wisten. Hij ging echter wel vragen stellen en probeerde er door het strooien van bloem en het spannen van draadjes achter te komen of er nachtelijke activiteit in het gebouw was.
Van Maaren pleegde diefstallen en had contacten in NSB-kring. Zijn collega’s verdachten hem ervan dat hij de onderduikers bij de Duitsers had aangebracht. Wegens gebrek aan bewijs kwam het echter nooit tot een veroordeling.
In het nieuwe onderzoek wordt niet één theorie onderzocht, zegt Bayens. Alle scenario’s liggen open, en daarbij worden de nieuwste technieken ingezet. Computerprogramma’s die vroeger niet beschikbaar waren, analyseren de beschikbare gegevens. Oude feiten, maar ook nieuw ontdekte: er is een lijst informanten van de Gestapo in Amsterdam gevonden, en in archieven van de Amerikaanse inlichtingendienst CIA bleken ook andere nazidocumenten aanwezig die van belang kunnen zijn.
Herkenbare onschuld
Aan het onderzoek nemen historici, psychiaters, handschriftdeskundigen en tal van anderen deel. Eigenlijk mag heel Nederland meedoen: op de website coldcasediary.com wordt de hulp van het publiek ingeroepen, en in enkele dagen tijd is al een stroom tips op gang gekomen. De onderzoekers vragen ook om donaties: crowdfunding voor onderzoek naar de tragische wending in het leven van ’s werelds beroemdste onderduiker. Waardoor zo beroemd? Bayens: „Ze was slim, grappig, literair begaafd. En herkenbaar in haar onschuld tegenover brute, wrede verdrukking.”
Wie haar dood heeft veroorzaakt, hebben de 34 miljoen bezoekers het Anne Frank Huis uit de achterliggende 57 jaar niet geweten. En alle mensen die erbij waren, leven niet meer.
