Tot elf uur zou het ”guten Morgen” zijn, daarna ”guten Tag” en aan het eind van de dag ”guten Abend”. Maar als het wat losser kan, zou ”hallo” volstaan. Dat laatste lijkt Nederlands.

Toch moest ik alles weer opnieuw leren toen ik een paar jaar geleden naar Berlijn verhuisde. Bij de koffieautomaat in het kantoorgebouw leerde ik ’s lands omgangsvormen echt goed kennen.

„Naaaaaa?” riep een vrolijke Duitser terwijl ik een kopje koffie tapte. Ik verstarde en had even geen idee hoe ik moest reageren. Mijn hersenen kraakten, maar het leerboek voorzag hier niet in. Wat bedoelde hij? Ik antwoordde maar met een hakkelend „ha-hallo.” De man knikte vriendelijk en liep door.

Later legde een vriend me uit wat de vrolijkerd bedoelde. Het langgerekte ”na”, waarbij de spreker soepeltjes zijn stem van laag naar hoog laat zwieren, is een afkorting van het ”na, wie geht’s?” Een vriendelijk: hoe gaat het?

Toen de Duitser later weer een opgewekt „naaaaaaa?” liet horen, had ik mijn munitie klaar. Ik vertelde dat het goed ging, wat ik zoal die ochtend had beleefd en vroeg hem naar zijn wedervaren. Hij keek me wat meewarig aan en antwoordde vriendelijk dat ook hij niets te klagen had.

Ik voelde direct dat het weer mis was. Had ik me soms te losjes opgesteld? Ik vroeg opnieuw de vriend om raad. Die barstte in lachen uit. „Je vraagt weliswaar naar iemands welzijn, maar het is niet de bedoeling dat je daar uitgebreid antwoord op geeft.” Maar hoe reageer je dan? vroeg ik bijna wanhopig. Je zegt gewoon hetzelfde terug, aldus de vriend.

Nog altijd voelt het ongemakkelijk wanneer ik Duitsers met gelijke munt terugbetaal. Sinds ik iedereen een halve seconde na de ”naaa”, direct een ”naaa” terugkaats, kijkt niemand meer vreemd op. Het wordt pas leuk wanneer je tegelijk het ”naaaa” aanheft. Een sirene alsof het klokslag twaalf op de eerste maandag van de maand is.

Niet dat dankzij dit diepgravende inzicht voor mij het integratieproces is afgesloten. Wat doe je met Duitsers die ”servus” of zelfs ”grüss Gott” als begroeting roepen? In dit geval gaat het duidelijk om Zuid-Duitsers en die mag je als Nederlander best op z’n Noord-Duits teruggroeten. Berlijners moeten niets hebben van die Schwaben of ingezetenen van de in hun ogen arrogante Freistaat Beieren, en vallen dan het liefst terug op hun eigen dialect.

Dat doe ik graag, want het Noord-Duitse ”moin” ligt me gemakkelijk in de mond. Bovendien schijnt het via het ”Plattdeutsch” van het Groningse ”moi” af te stammen. Is dat dan een soort verbastering van ”morgen” of ”goedemorgen”? Nee, vertelde iemand. Het komt van ”mooi”, een mooie dag. ”Moin” geldt dus de hele dag, en wie extra vriendelijk wil zijn of uit Hamburg komt, zegt ”moin-moin”. Daar kan ik prima mee leven