Sinds de taliban in april hun voorjaarsoffensief begonnen, hebben ze vooral één doel voor ogen: de zittende Afghaanse regering zien weg te krijgen. In steden als Kabul willen ze dat bereiken met aanslagen op onschuldige burgers, zodat die gaan twijfelen aan de capaciteit van de regering – want ze is niet in staat hen te beschermen.

Op het platteland zijn de taliban ambitieuzer. Daar slagen ze erin steeds meer gebied in handen te krijgen. Wat daar vervolgens verschijnt, is een soort modelbestuur dat de corruptie aanpakt, de bevolking aan werk helpt en „sociale gerechtigheid” bevordert. Allemaal zaken die in het huidige Afghanistan ver te zoeken zijn. Onder het ”islamitisch emiraat” van de taliban, luidt de boodschap, kan dit „voorbeeldig bestuur” in heel Afghanistan realiteit worden. Maar dan moet de zittende regering wél verdwijnen.

Marionet

Om de regering van president Ghani verder in diskrediet te brengen, wordt die weggehoond als „marionet van de Amerikanen.” Dat Ghani pogingen doet om zijn imago op te vijzelen, is begrijpelijk. Zo werd eerder dit jaar een beruchte (want uiterst wrede) islamitische krijgsheer overgehaald om de regering te versterken: Gulbuddin Hekmatyar, leider van de Hezbi-Islami. Die heeft de strijd van de taliban inmiddels publiekelijk veroordeeld als een „onheilige oorlog.”

Intussen verliest de Afghaanse regering steeds meer terrein aan de taliban. Kabul zegt nog zo’n 60 procent van de meest dichtbevolkte districten in handen te hebben, maar wat dat „in handen hebben” precies inhoudt, blijft vaag.

De Amerikaanse commandant in Afghanistan, generaal John Nicholson, sprak eerder dit jaar van een „patstelling” als het gaat om de krachtmeting tussen regeringstroepen en taliban. Om daarin een doorbraak te forceren, bepleitte hij extra aanvoer van Amerikaanse of westerse troepen met „maximaal 5000 man.” Vergeleken met de huidige 13.000 (van wie 8400 Amerikanen) is dat relatief weinig; bij de 350.000 Afghaanse militairen valt zo’n aantal al helemaal in het niet.

Toch werd zijn voorstel gezien als „een ommekeer” in het Afghanistanbeleid dat sinds eind 2014 onder Trumps voorganger Obama werd ingezet en waarbij meer dan 100.000 man werd teruggehaald. Nu toch weer extra troepen zenden? Daarover bestaat in het Witte Huis nog steeds verschil van mening. Enerzijds geeft president Trump hoog op van het bestrijden van moslimterroristen wereldwijd, anderzijds is er de vrees opnieuw betrokken te worden bij een uitzichtloze oorlog. Geef de twijfelaars eens ongelijk. In de zestien jaar dat de VS er opereren (sinds 2001), heeft de oorlog de Amerikanen zo’n 800 miljard dollar gekost en zijn er meer dan 2000 Amerikaanse soldaten gesneuveld.

Daar komt bij dat er nog altijd weinig zicht is op een beëindiging van de oorlog, tenzij Kabul met de taliban een vredesverdrag sluit. Volgens generaal Nicholson kunnen die 5000 man extra troepen dat effect op langere termijn hebben. Daarbij denkt hij vooral een kwalitatieve inhaalslag te maken. Zo zijn met name de Afghaanse ministeries van Defensie en Binnenlandse Zaken vergeven van de corruptie – er wordt veel geld verspild aan het uitbetalen van salarissen aan niet-bestaande soldaten.

Factor Pakistan

Of langs het traject van hervorming en opschoning van de Afghaanse defensie de taliban naar de overlegtafel kunnen worden gedirigeerd? Het is volgens waarnemers nog maar zeer de vraag. Ze zijn er wel van overtuigd dat buurland Pakistan een doorslaggevende factor kan zijn. Als dat land wordt gedwongen om zijn steun aan de taliban op te zeggen en zich niet meer aandient als toevluchtsoord voor moslimradicalen, zou het weleens snel gedaan kunnen zijn met de burgeroorlog in Afghanistan. En zouden de taliban wél bereid zijn over vrede te onderhandelen.

De VS durven het echter niet aan om Pakistan aan te pakken. Reden: vrees voor chaos en (ook daar) een opmars van moslimradicalen. Vanwege de kernwapens in dat land een nachtmerriescenario.