„De tijden dat we volledig op anderen konden rekenen zijn echt voorbij. Dat heb ik de afgelopen paar dagen wel ervaren”, aldus Merkel, zonder Trump bij naam te noemen. De Amerikaanse president las de NAVO-bondgenoten de les, weigerde het wereldwijde klimaatakkoord te steunen, bleef anders denken over het vluchtelingenbeleid en stemde slechts schoorvoetend in met een mini-compromis over protectionisme in het handelsverkeer.

We moeten ons als Europeanen realiseren dat we zelf moeten vechten voor onze toekomst. Natuurlijk in vriendschap met de Verenigde Staten, met Groot-Brittannië en als goede buren waar mogelijk ook met andere landen, zelfs Rusland’’, zei Merkel.