„Toen ik klein was nam mijn moeder me ieder weekend mee naar de kapper. Met een hete metalen kam werd mijn ontembare kroeshaar ontkruld. De ruimte vulde zich met oliedampen en rook. Maar boven alles deed het pijn. Ik huilde aan één stuk door. „Zo, nu kan je morgen weer naar school”, zei ze als we na een paar uur de martelkamer verlieten.”

Maureen Murunga herinnert zich dit tafereel als de dag van gisteren. „Miljoenen meisjes in Afrika groeien op met het idee dat er iets mis is met hun haar. Het staat onverzorgd, armoedig en onprofessioneel.” Met hairextensions, pruiken of recht haar voldoen ze beter aan het heersende schoonheidsideaal.

Inmiddels is Murunga eigenaresse van ”natural hair salon Amadiva” in Nairobi. „Ruim twintig jaar heb ik pijnlijke behandelingen ondergaan. Twintig jaar!” ze lijkt het zelf nauwelijks te geloven. „En dit is het gevolg.” Ze wijst naar haar teruggetrokken haargrens.

Koloniale tijd

Volgens natuurlijkhaarexpert Wachu Wanjaria is de oorsprong van dit modebeeld te vinden in de koloniale tijd. „Vrouwen gingen de kapsels van Engelse dames imiteren. Blank werd gezien als beter, en dus werd ook hun sluike haardracht de norm.” En dat is eigenlijk nog steeds zo. Keniaanse vrouwen geven de paar shillings die ze hebben maar al te graag uit aan een nieuw kapsel. Want recht haar geeft status.

Wanjaria stapte ook in deze valkuil. „Toen ik 25 was en eenmaal geld verdiende, rende ik meteen naar de salon om mijn haar te laten ontkroezen”, vertelt ze. „Na afloop had ik wonden op mijn huid door de chemicaliën, maar ik wilde er zo graag als een werkende vrouw uitzien.”

Trend

Nu draagt Wanjaria haar natuurlijke haar in de mooiste creaties. „Ik probeer iedere dag iets anders. Als je eenmaal weet hoe je ermee om moet gaan, zijn de mogelijkheden eindeloos.” Wanjaria vertelt dat de beweging rond het jaar 2000 is over komen waaien uit Amerika. Talloze ”natural hair”-websites, filmpjes en fora gaven Keniaanse vrouwen inspiratie en moed om hun natuurlijke schoonheid te waarderen. „We hoeven ons niet meer te verschuilen achter nephaar. Ons eigen haar is mooi zoals het is,” zegt Murunga.

Nu kent Kenia haar eigen naturalistabloggers, meetings en Facebookgroepen waarin ervaringen worden uitgewisseld over producten, behandelingen en verschillende kapsels. „De beweging is de laatste jaren enorm gegroeid”, vertelt Murunga. Zij voorzag dit zeven jaar geleden al en begon een salon waarin natuurlijk haar centraal staat. „De verkoop van de chemicaliën waarmee haar wordt ontkroesd neemt al jaren af. De populariteit van natuurlijke kapsels creëert dus kansen voor salons als die van mij.”

Gek

„Er zit vooruitgang in, maar we zijn er nog lang niet”, zegt Murunga. Op televisie dragen vrouwen hun haar alleen maar ontkroesd en een afrokapsel is vaak nog steeds verboden op de werkvloer en op scholen. Ook is het omarmen van natuurlijk haar volgens Murunga een trend die vooral tot de grote steden is doorgedrongen. „Op het platteland vinden ze ons maar een stelletje wilde gekken hoor”, zegt ze lachend.

„Mijn dochters zullen in ieder geval nooit huilend in een rokerige kapsalon zitten”, zegt Murunga vastberaden. „Voor hen is krullend haar de norm, en zelfs cool. Ik maak geen nachtmerrie van hun haar, zoals dat het vroeger voor mij was.”

Alleen netjes recht haar in de kerk

Zinds de slavernij werd er in Amerika neergekeken op het kroeshaar van donkere vrouwen. Alleen met netjes ontkroesd haar mochten vrouwen bepaalde kerken, scholen en bedrijven betreden. In de jaren 60 en 70 ontstaat de ”natural hair movement” in het verlengde van de ”Black is Beautiful”-idealen. Zwarte Amerikanen verzetten zich tegen het heersende westerse schoonheidsideaal. Later zorgt de komst van internet en de verbeterde toegang tot informatie voor verspreiding van kennis en inspiratie over producten en kapsels. In het kielzog van de Amerikaanse naturalista’s omarmen vrouwen van Afrikaanse origine zo overal ter wereld hun natuurlijke haardos.