Ze gaf daar woensdag een eerste aanzet voor en benadrukte dat input van burgers onmisbaar is. Het komende jaar worden in parlementen, steden en regio’s in Europa debatten over de toekomst van de unie georganiseerd. „Elke stem moet worden gehoord”, schrijft de commissie in een zogenoemd witboek met vijf toekomstscenario’s.

De eerste drie scenario’s komen neer op doorgaan zoals nu, terugschakelen naar alleen een interne markt en de vorming van kopgroepen op bijvoorbeeld defensie-, belasting- of justitieterrein. Het vierde pad wordt omschreven als ‘minder doen, maar efficiënter’, waardoor de unie veel slagkrachtiger zou worden. In de vijfde ‘federale’ optie zouden de lidstaten op veel meer terreinen bevoegdheden aan Brussel overdragen.

Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker zei woensdagmiddag bij de presentatie van het witboek in het Europees Parlement pas in september een voorkeur uit te spreken. „Geen dictaten maar luisteren, dat is democratie.” Hij nam alleen duidelijk afstand van optie 2. „Europa is veel meer dan een verbeterde vrijhandelszone.”

Verder liet Juncker doorschemeren dat het beter is om met alle 27 landen op te trekken, „want met kopgroepen wordt Europa nog moeilijker te begrijpen”. Hij benadrukte dat „Brussel-bashing” ongegrond is. Dat is volgens hem vaak een excuus voor wat op nationaal niveau is nagelaten.

Hoewel sommigen Junckers ‘open benadering’ waardeerden, waren de eerste reacties in het parlement veelal negatief omdat er geen oplossingen worden aangedragen in het ‘keuzemenu’.

De toekomstscenario’s dienen als inspiratie voor de jubileumtop van eind maart in Rome, door Juncker omschreven als het „geboortemoment van de EU van 27”. Regeringsleiders vieren dan de zestigste verjaardag van het Europese samenwerkingsproject. De bedoeling is dat ze eind dit jaar een echte keuze maken over de te volgen route richting 2025.