Het bestaan van banden tussen Joden en hun Arabische buren is niet nieuw. Na de oprichting van de staat Israël in 1948 werden ruim 850.000 Joden uit de Arabische wereld verdreven. Hun lijden kreeg in 2014 erkenning toen Israël 30 november uitriep tot een nationale herdenkdag.

De afgelopen jaren bleek dat de verdrijving van de Joden ook voor de Arabieren zelf een –verborgen– wond vormde. Hun vertrek bleek een voorafschaduwing van wat landen als Irak en Syrië te wachten stond. Door oorlogen daar sloegen ook andere religieuze minderheden op de vlucht.

De Iraakse journalist Wassim Bassem bezocht vorig jaar het Joodse kerkhof in Bagdad. Hij sprak er met Irakezen en bemerkte nostalgie naar de tijd dat er in hun midden nog Joden leefden. De Irakees Ziad Mohammed vertelde Bassem dat zijn vader het Joodse kerkhof bewaakte en onderhield. Nadat hij in 1980 was overleden, nam Ziad deze functie over. Volgens hem vertegenwoordigden de moslims die nog steeds het Joodse kerkhof bezoeken de vroegere geest van tolerantie in Irak.

In 2014 bleek die nostalgie ook uit de film ”Vaarwel Bagdad”. Die belichtte de periode waarin de vrijwel voltallige Joodse gemeenschap in Irak gedwongen werd te vertrekken. Iraakse kranten en websites voorzagen de film van opvallend positief commentaar.

Recent veroorzaakte een film van regisseur Kamel Hachkar over Joden in Marokko opschudding in dat land. Hachkar werd door islamisten uitgemaakt voor een spion. Dr. Mohammed Chtatou van de Mohammed V-universiteit in de hoofdstad Rabat reageerde genuanceerd. Volgens hem had de regisseur van de film „slechts de diepe gevoelens van spijt verwoord die Berbers en zelfs Arabieren in Marokko voelen over het vertrek van Joden vijftig jaar geleden.”