„Vluchtelingen op Lesbos zitten de hele dag in de kou”
Eerst lag er een flink pak sneeuw, toen begon het langdurig te regenen. In vluchte lingenkamp Moria op Lesbos bivakkeren duizenden mensen bij temperaturen rond het vriespunt onder meer in tenten. „Ze overleven op wilskracht.”
Kleine tenten die onder aan een heuvel staan waar het smelt water van de sneeuw van afgelopen weekend van afstroomt. Natte tenten, kleren en slaapzakken die niet opdrogen. Zo omschrijft Anja Holwerda (25), medisch coördinator van Stichting Bootvluchteling op het Griekse eiland Lesbos, de situatie in Moria. „Mensen zitten de hele dag in de kou.”
Holwerda werkt sinds ruim anderhalve maand op Lesbos. Met een team van 25 personen biedt ze medische en psychosociale zorg in de kampen Moria (4800 vluchtelingen) en Kara Tepe (850). Ook werkt ze in een opvangplek voor kwetsbare groepen. In dit hotel verblijven 200 mensen, onder wie zwangere vrouwen en chronisch zieken.
Medewerkers van Stichting Bootvluchteling en andere hulporganisaties plaatsen de afgelopen dagen in Moria tenten op houten pallets, zodat ze minder snel in het water komen te staan. Ook verstrekten ze jassen, mutsen, handschoenen, sokken en schoenen. Vandaag hielpen zes personen van Bootvluchteling mee bij het uitdelen van nieuwe dekens aan alle vluchtelingen.
Een andere non-gouvernementele hulporganisatie (ngo) heeft isolatiespray op de tenten gespoten. „Het is allemaal symptoombestrijding. We proberen de situatie humaner te maken, maar het grote probleem is dat Moria bestaat en dat dit in Europa wordt getolereerd. Ook zonder winterse omstandigheden is de situatie hier al slecht”, zegt Holwerda.
In de tenten leven alleenreizende mannen, schetst de medisch coördinator. In een ander deel van Moria bivakkeren gezinnen in containerwoningen met verwarming. Het Griekse leger zorgt voor maaltijden, die niet bij alle vluchtelingen uit het Midden-Oosten en Afrika in de smaak vallen. „Van een andere ngo krijgen ze 90 euro per persoon per maand waarvan ze zelf onder meer eten kunnen kopen. Dat bereiden ze op zelfgestookte vuurtjes.”
De vluchtelingen overleven op wilskracht, zegt Holwerda. „Ze kunnen nergens anders heen. Er is zo veel emotie, wanhoop, angst en pijn. Soms komt alle spanning eruit. Ik hoorde pas een man hard schreeuwen. Het ging door merg en been. Hij was bij een registratiepunt in het kamp geweest. Toen hij hoorde dat een interview in het kader van zijn asielprocedure weer was uitgesteld, ontplofte hij en kon hij niet meer.”
Het maanden moeten omgaan met stress en onzekerheid valt velen zwaar. „Alle mensen in Moria zijn licht tot zwaar getraumatiseerd. Veel gezinnen zijn niet compleet. Mensen hebben vaak recent familieleden ver loren.”
Samen met andere organisaties, zoals Artsen zonder Grenzen, biedt Stichting Bootvluchteling zo veel mogelijk medische en psycho sociale zorg. „Door de komst van ruim 5000 vluchtelingen is het hele systeem van gezondheidszorg op Lesbos in elkaar gestort. Daarmee hebben zowel de vluchtelingen als de Grieken te maken. Mensen staan drie maanden op de wachtlijst voor bloedonderzoek in het zieken huis.”
Holwerda’s grootste zorg is dat er nog steeds mensen bij komen in de overvolle kampen. „Per maand komen er zo’n 800 nieuwe vluchtelingen op Lesbos aan, terwijl er misschien 300 weggaan. Velen kwamen met het idee dat ze zo verder konden in Europa. Intussen zitten sommigen hier al negen maanden. Je ziet dat mensen de hoop verliezen.”
Woensdag meerde een Grieks marineschip aan in de haven van Mytilini. „Daar kunnen mannen uit Moria één tot twee weken worden geplaatst”, zegt Holwerda. Naar verwachting zouden de eersten vandaag aan boord gaan. „Daar is het droog en hebben ze het even wat warmer, maar daarna moeten ze terug naar Moria. En de winter is nog lang niet voorbij.”
