Als de tijd aanbreekt dat ouders op zoek moeten naar een school voor hun kind komen ze voor meerdere vragen en dilemma’s te staan. Kwaliteit, veiligheid en identiteit zijn belangrijke thema’s. Bij het voortgezet en beroepsonderwijs komt daar nog het persoonlijk beroepsperspectief van het kind bij. Al met al een opgave die niet onderschat moet worden. In de eerste plaats voor ouders, maar daarnaast ook voor de school. Schoolkeuze is niet iets om puur rationeel of juist alleen op gevoel te doen. Het vraagt om meer.

Ik zou aan alle ouders in een situatie van schoolkeuze de vraag willen stellen: bent u zich voldoende bewust dat het grootste deel van het dagelijks leven van uw kind in het teken staat van leren en schoolgaan? En dat daarmee de impact van deze periode op het verdere leven even groot is als de door u gegeven opvoeding? Dat betreft niet alleen de kennis en vaardigheden, maar ook de gewetensvorming. De betekenis van de (eerste) onderwijsjaren voor de moraal van het kind wordt zelfs in de seculiere maatschappij breed bevestigd.

Natuurlijk, het is belangrijk dat scholen kwalitatief goed onderwijs geven en een veilige leeromgeving bieden. Maar voor reformatorische ouders zou dat niet op de eerste plaats moeten staan. Het gaat om het drievoudig snoer van school, kerk en gezin. Een gemotiveerde schoolkeuze op basis van Gods Woord, belijdenis en doopbelofte houdt in dat de grondslagen van de school en de invulling daarvan in de praktijk van harte onderschreven moeten kunnen worden. Een goede ouder geeft het kind geen stenen voor brood, maar selecteert ook in dit opzicht het beste.

Beeldvorming

Regelmatig signaleer ik dat ouders die wat kerkelijke achtergrond betreft passen bij een reformatorische school op het gebied van schoolkeuze nauwelijks betrokken lijken te zijn op de identiteit van de school. Men laat zich eerder leiden door groepsbeleving of automatisme, wat ook gezien kan worden als een vorm van gemakzucht. Ook worden er door onjuiste beeldvorming over een school van buitenaf verkeerde keuzes gemaakt. Verder zijn er ouders die wel voor een reformatorische school kiezen, maar zelf principieel anders in leer en leven staan. Dit zijn enkele ontwikkelingen waar reformatorische scholen mee worden geconfronteerd en waarbij het onderwerp identiteit doorlopend aandacht vraagt.

Bij het maken van keuzes in algemene zin is de intrinsieke waarde van het keuzeobject een doorslaggevende factor. Daarmee bedoel ik dat niet alleen de meetbare en zichtbare kwaliteiten bepalend zijn, maar dat juist de onderliggende meerwaarden van essentieel belang zijn voor een uiteindelijke keuze. Het is daarom opvallend dat bij een belangrijke beslissing zoals de schoolkeuze ook in onze gezindte de laatste jaren juist veel wordt ingezoomd op thema’s zoals resultaten (ratio) en sfeer (beleving). Het is een fenomeen dat geheel past in een samenleving die enerzijds doordrenkt is met de prestatielobby, anderzijds met een streven naar maximaal gevoel en beleving. Maar al te gemakkelijk laten wij ons daardoor meevoeren.

Terecht maken identiteitsgebonden partijen en organisaties zich zorgen over de plannen rond richtingvrije scholen. Persoonlijk maak ik mij echter meer zorgen om richtingvrije ouders. Ouders die zich onvoldoende realiseren dat een schoolkeuze een levenskeuze is. Dat deze keuze namens hun kind dus een zaak van het hart moet zijn en niet in de eerste plaats van verstand of gevoel.

Spagaat

Een verkeerde schoolkeuze kan het kind bewust of onbewust in een spagaat brengen. Hoe kan een ouder die niet kiest voor overeenstemming tussen het schoolonderwijs en de kernwaarden in kerk en gezin deze waarden nog uitleggen? Een veel gehoord argument in dit verband is het verschil in aansluiting met vervolgonderwijs en maatschappij. Dit punt mag echter nooit een belemmering vormen voor een principiële schoolkeuze die van ouders verwacht wordt. Daarnaast is het juist op reformatorische scholen een kerndoel om leerlingen met liefde en zorg voor te bereiden op hun toekomst en op de verantwoordelijkheid ten opzichte van de wereld om ons heen. In de vroege levensfase is het van groot belang dat deze zaken vanuit Gods Woord en de belijdenisgeschriften worden verankerd.

De identiteit van scholen is verder een hoogst actueel thema vanwege meerdere pijlen die in de pijlkoker van onze overheid gereedliggen om het identiteitsgebonden onderwijs open te breken. Zullen onze eigen scholen straks verplicht worden geïnjecteerd met een dosis ambivalentie ten opzichte van hun kernwaarden? Het zou dan schrijnend zijn dat tegelijkertijd een deel van de ouders uit de eigen gezindte hiervan wegkijkt en de schoolkeuze voor hun kinderen vooral baseert op prestaties en welbevinden. Artikel 23 laat zien dat de vrijheid van onderwijs nauw samenhangt met een principiële betrokkenheid van ouders. Is de identiteit van de school voor onze eigen kinderen daarbij dan niet een zeer aangelegen punt?

Schoolkeuze moet een zaak van het hart zijn. Maar ook het hart kan ons op veel manieren bedriegen. Ten diepste is daarom voor alle keuzes hartvernieuwende genade onmisbaar. Verder blijft het voortdurend gebed nodig, van alle betrokkenen. Omdat het gaat om de zielen van hen die aan onze zorgen zijn toevertrouwd.

De auteur is bestuurslid van de Graaf Jan van Nassauschool te Gouda en schrijft dit artikel op persoonlijke titel.