De brigadegeneraal benadrukte maandag in een eerste reactie op de affaire dat mishandeling van gevangenen niet tot haar „beleid” behoorde. „De bewakers die zich misdragen hebben, deden dat zonder dat ik daar iets van wist, waarschijnlijk aangemoedigd door of op bevel van de ondervragers met het doel om hun gevangenen ’rijp’ te maken voor hun latere verhoor”, aldus Karpinski maandag.

Zij vindt het „terecht” dat zes van de bewakers die zich misdragen hebben, nu voor de krijgsraad moeten verschijnen. Maar diegenen die hen daartoe hebben aangespoord, moeten volgens haar ook verantwoording afleggen. „Het is te makkelijk om een aantal reservisten te pakken, mensen die vervangbaar zijn, en de ondervragers van de inlichtingendienst of de particuliere ondervragers die werden ingezet, ongemoeid te laten”, aldus Karpinski.

Iraakse gevangenen worden door Amerikaanse militairen „systematisch” mishandeld en dit verschijnsel is „wijdverbreid” in alle gevangenkampen in Irak en niet alleen in de beruchte gevangenis Abu Ghraib waarvan vorige week foto’s opdoken.

Dit staat in een rapport van de Amerikaanse generaal Antonio Taguba, dat eerder dit jaar aan de Amerikaanse legerleiding werd gepresenteerd.

Volgens Taguba zijn er in tal van kampen incidenten geweest, waarbij gevangenen werden mishandeld en zelfs werden beschoten. „Daartegen werd weinig of niets ondernomen door de legerleiding”, aldus het rapport. Volgens Taguba werden gevangenbewakers -gewoonlijk reservisten van de marechaussee (militaire politie)- vaak tot hun wandaden aangespoord door ondervragers van de militaire inlichtingendienst DIA of ondervragers van de CIA.

Er is inmiddels sprake van de dood van twee gevangenen door wangedrag van CIA-agenten. Een van de gevangenen zou door hen in de Abu Ghraib-gevangenis in een plastic lijkenzak zijn gestopt, gevuld met ijs. De man zou daarop zijn overleden. Hoe de andere gevangene is overleden en in welk kamp is nog niet bekend. De CIA stelt een eigen onderzoek in. President Bush heeft minister van Defensie Rumsfeld maandag gevraagd ervoor te zorgen dat de schuldigen worden gestraft.

Volgens het Taguba-rapport werden gevangenen niet alleen seksueel geïntimideerd, maar werd er ook systematisch geslagen, kregen gevangenen te weinig slaap, werden zij naakt in hun cel vastgebonden en in één geval zou een vrouwelijke gevangene zijn verkracht.

De politieke schade door de affaire is enorm. „President Bush kan wel verzekeren dat hij de schuldigen bestraft wil zien, maar de beelden die nu overal in de Arabische en in de moslimwereld rondgaan versterken daar alle anti-Amerikaanse en antiwesterse gevoelens. Dit is propagandistisch een geschenk voor al-Qaida en voor andere terreurgroepen die kandidaten zoeken voor de strijd tegen Amerika”, aldus Tony Cordesman, politiek analist van het Center for Strategic and International Studies (CSIS) in Washington.

Cordesman wijst erop dat vooral het seksuele element van de vernederingen en de intimidatie waaraan de gevangenen werden onderworpen, bijzonder slecht vallen in moslimkringen. „Koppel dat aan de onverdeelde steun van president Bush voor het agressieve beleid van de Israëlische premier Sharon tegenover de Palestijnen, dan krijg je een satanisch beeld van Amerika en het Westen dat moeilijk meer te corrigeren zal zijn”, aldus Cordesman.