De ‘grijze vos’ zit in het nauw
President Eduard Sjevardnadze van Georgië zit flink in de problemen. Tienduizenden demonstranten in de Georgische hoofdstad Tbilisi eisen al dagen zijn aftreden.
Inmiddels zit de president zonder kabinet, zonder parlementsvoorzitter en zonder procureur-generaal. Maar hij weigert op te stappen. „Het zal onverantwoordelijk zijn als ik in deze tijden van radicale veranderingen zal aftreden", zei Sjevardnadze gisteravond op de Georgische televisie. De directe aanleiding voor de politieke crisis in Georgië vormen problemen rondom de populaire onafhankelijke televisiezender Roestavi-2. Dinsdagavond vielen zwaarbewapende politie-eenheden de studio’s van deze zender binnen onder het mom van financiële malversaties.
Roestavi-2 zou een enorme belastingschuld hebben. Volgens de directie van de zender zijn de financiën de afgelopen maanden echter herhaaldelijk doorgelicht. Daarbij is geen enkele onregelmatigheid gevonden. Ze meent dat de daadwerkelijke reden voor de inval de politieke stellingname van de zender is. Roestavi-2 heeft zich de afgelopen jaren ontpopt als een openlijke oppositiezender tegen de regering van Sjevardnadze.
Corruptie
In zijn uitzendingen haalt de zender regelmatig fel uit naar de toenemende corruptie en economische malaise in het land. Ook moet de tolerante opstelling van de Georgische autoriteiten jegens de aanwezigheid van Tsjetsjeense rebellen in het land het regelmatig ontgelden. De afgelopen weken bereikte deze kritiek een absoluut hoogtepunt vanwege de gewelddadigheden in de eenzijdig van Georgië afgescheiden republiek Abchazië. In een onverklaarde en aan de publiciteit onttrokken oorlog vechten daar op dit moment Georgische partizanen samen met Tsjetsjeense rebellen tegen Abchazische separatisten gesteund door het Russische leger.
Volgens Roestavi-2 toont dit aan dat Sjevardnadze de controle over zijn land heeft verloren. Deze mening wordt gedeeld door een aantal belangrijke Georgische oppositieleiders, onder wie voormalig parlementsvoorzitter Zoerab Zhvania.
De inval bij het televisiestation noemden deze politici een openlijke poging van de regering om de onafhankelijke pers in Georgië te muilkorven. Prompt verschenen duizenden demonstranten bij de tv-studio’s in Tbilisi uit protest tegen de regering. De demonstranten verplaatsten zich al snel naar het regeringsgebouw in het centrum van de Georgische hoofdstad, waar ze het aftreden eisten van de verantwoordelijke bewindslieden voor de inval.
Sjevardnadze wuifde aanvankelijk de beschuldiging van de demonstranten weg. „Er is geen bedreiging van de vrijheid van meningsuiting in Georgië." Maar toen de president in de gaten kreeg dat het de demonstranten serieus was, veranderde hij zijn starre opstelling. Hij beloofde nader onderzoek, accepteerde het ontslag van een van de verantwoordelijke ministers en suggereerde zelfs af te treden indien het parlement een motie van wantrouwen tegen zijn regering zou indienen.
Maar de door de wol geverfde raspoliticus Sjevardnadze verraste gisteren vriend en vijand door nog voor de parlementaire stemming zelf zijn gehele regeringsteam te ontslaan. Tegelijkertijd verklaarde hij er niet over te denken af te treden. Zijn leiderschap is nu meer dan ooit nodig, meent de president. De bevolking en de politiek denken daar duidelijk anders over. Zowel parlementsvoorzitter Zhavania als procureur-generaal Georgi Meparishvili maakte gisteren ook zijn aftreden bekend. En de demonstranten eisten het directe aftreden van Sjevardnadze en vervroegde verkiezingen.
Tijd om te gaan
„Het is tijd voor de oude man om af te treden", aldus een van de demonstranten. „En als hij niet vrijwillig opstapt, dan moet dat via een referendum gebeuren." Het is vooral de jonge generatie Georgiërs die de afgelopen dagen de straat op ging. Volgens waarnemers bevestigt dit dat de dagen van de politieke veteraan Sjevardnadze, die al decennialang het politieke toneel in de Kaukasusrepubliek overheerst, definitief zijn geteld.
Ook in Rusland kan de ‘grijze vos’, zoals hij hier in de volksmond wordt genoemd, op weinig sympathie rekenen vanwege zijn anti-Russische opstelling. Menig Russisch politicus heeft al opgeroepen openlijk de Georgische oppositie te steunen om zodoende van Sjevardnadze af te komen. In het Westen kan de Georgische president daarentegen nog steeds op grote sympathie rekenen. Dit is deels toe te schrijven aan zijn constructieve rol als minister van Buitenlandse Zaken van de Sovjet-Unie ten tijde van Gorbatsjovs glasnost en perestrojka. Maar ook zijn huidige openlijke pro-westerse houding en zijn ambitie om van Georgië een NAVO-lidstaat te maken levert hem veel krediet op bij de leiders in Europa en de Verenigde Staten.